محمدتقی ناصری
مهران ببری - آزمایشگاه تحقیقات شیمی دفاعی، کرج، ایران
فاطمه میربابایی
مونس حکمی زاده

در این مقاله، نتایج دومین آزمون رسمی بررسی نمونه های زیست پزشکی که در اسفند 95 برگزار شد ارایه می شود. 25 آزمایشگاه از 20 کشور عضو در این آزمون شرکت کرده بودند. بر اساس سناریو یک حمله تروریستی در یک منطقه مسکونی انجام شده و شواهد اولیه نشانگر استفاده از عوامل عصبی بوده است. بازرسان سازمان منع سلاح های شیمیایی(OPCW) 1 از افراد حادثه دیده بستری در بیمارستان نمونه های ادرار و خون گرفته و بلافاصله نمونه های پلاسما و ادرار به OPCW ارسال شده است. نمونه ها به طور مساوی تقسیم به همراه نمونه ی شاهد (Blank) و کنترل تهیه شده در آزمایشگاه OPCW به آزمایشگاه های شرکت کننده در آزمون برای تایید استفاده یا عدم استفاده از عوامل عصبی ارسال شد. آزمایشگاه های شرکت کننده در آزمون، 15 روز از زمان تحویل نمونه ها فرصت داشتند تا گزارش نهایی شناسایی را که در قالب خاصی تهیه می شود، به OPCW ارسال کنند. در این آزمون سه نمونه ادرار هر یک به حجم 5 میلی لیتر و 3 نمونه پلاسما هر یک به حجم 5 میلی لیتر برای آزمایشگاه ها ارسال شده بود.در آزمایشگاه تحقیقات شیمی دفاعی از روش های مختلف برای تایید استفاده از عوامل عصبی مانند الف) اندازه گیری فعالیت بوتیریل کولین استرآز در نمونه ای پلاسما با استفاده از روش المان، ب) روش احیای مجدد عوامل اعصاب افزوده به پروتیین های پلاسما توسط یون فلوراید و ردیابی آن با سامانه ی GC-MS/MS، ج) ردیابی تیروزین فسفونیله شده با سامانه ی LC-MS/MS پس از هضم آنزیمی پروتیین های موجود در پلاسما با پروناز E، د) ردیابی عوامل اعصاب افزوده به بوتیریل کولین استرآز در پلاسما بعد از خالص سازی با کروماتوگرافی دو بعدی مبادله کننده ی آنیونی و میل ترکیبی و شناسایی پپتید فسفونیله شده در سرین (FGES*AGAAS) حاصل شده از هضم آنزیمی با پپسین با کاربرد سامانهی LC-MS/MS و همچنین ه) ردیابی متابولیت های آزاد عوامل اعصاب آلکیل متیل فسونیک اسیدها در نمونه های ادرار توسط دو سامانه ی GC-MS/MS و LC-MS/MS انجام شده است. در این مقاله، گزارش و نتایج کاربرد روش های مورد اشاره ارایه خواهد شد.

عوامل عصبی، سازمان منع سلاح های شیمیایی OPCW ، سارین، متابولیت، نمونه های زیست پزشکی، افزوده ی پروتیینی، هضم آنزیمی، سامانه LC-MS/MS