بررسی راهبردها و راهکارهای استقرار و نهادینه سازی نظام تجاری سازی دستاوردهای فناورانه در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی

غالب سازمانهای آموزشی و پژوهشی تا چندی پیش وظیفه اصلی خود را تحقیق، آموزش و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز در حوزه های تخصصی تلقی میکردند. هم زمان با افزایش تقاضای بازار برای تولید فناوری و همچنین تقاضای آموزش عالی در دهه 50 و 60 میلادی، توسعه موسسات آموزشی و پژوهشی در سرلوحه برنامه های توسعه بلندمدت غالب کشورهای در حال توسعه قرار گرفت. اما آنچه تقریبا از نظرها مغفول ماند انجام آموزش و پژوهش هدفمند برای تولید علوم کاربردی و منابع انسانی توانمند و ماهر جهت پاسخگویی به نیازهای بازار و تحقق اهداف توسعه اقتصادی- اجتماعی بود. با بروز تحولات گسترده در نیازهای بازار فناوری و تحولات سازمانی در مراکز آموزشی- پژوهشی کشور به سوی استقلال مالی و ایفای نقش اثربخش در تولید ثروت، موضوع تجاری سازی یافته ها تحقیقاتی و دستاوردهای فناورانه بیش از پیش مورد توجه واقع شد. در حقیقت بینش تجاریسازی در واحدهای پژوهشی و آموزش عالی، برگرفته از دو راهبرد سرمایهداری پژوهشی و آموزشگاهی و اثربخشی سازمانی است. در یک دهه گذشته این موضوع در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی نیز به عنوان بزرگترین مجموعه تحقیقات کشاورزی ایران به تدریج اهمیت زیادی یافت. بدون تردید رمز ماندگاری مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی وابسته به این سازمان در نقاط مختلف کشور در عرصه پژوهش، آموزش و توسعه منابع انسانی بخش کشاورزی، حرکت بر مدار بازارمحوری و تامین تقاضای بازار به نیروی انسانی ماهر و توانمند و پاسخگویی مستمر و فعالانه به نیازهای فناورانه بخش میباشد. در همین راستا، با هدف تسهیل و تسریع روند توسعه فعالیتهای تجاریسازی در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی پژوهشی توصیفی به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شد. جامعه آماری شامل اعضای هیات علمی آموزشی و پژوهشی و مدرسین مراکز یاد شده بود که پس از تعیین حجم نمونه تحقیق به تعداد 178 نفر و بهرهگیری از روش نمونه گیری تصادفی تحقیق اجرا شد. برای تایید اعتبار ظاهری ابزار سنجش از دیدگاه 10 نفر از متخصصین حوزه تجاری سازی یافته های تحقیقاتی و برای تایید پایایی آنها نیز از آزمون کرونباخ آلفا استفاده شد. اهم یافته ها نشان داد که با توجه به آماره ضریب تغییرات و بر مبنای میزان اهمیت راهبردها و راهکارهای استقرار و نهادینه سازی نظام تجاری سازی در مراکز، به روزرسانی امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی، کارگاهی و مزرعه ایC.V.=0.299، توسعه فرصتهای مطالعاتی محققین و مدرسین مراکزC.V.=0.308 و افزایش تعاملات با دانشگاه ها و واحدهای تحقیقاتی کشور((C.V.=0.308 در اولویت قرار دارند. همچنین با توجه به نتایج آزمون من ویتنی((Mann-Whitney U اختلاف معنی داری بین میزان اهمیت و میزان اجرای کنونی این راهبردها و راهکارها وجود دارد. نتایج تحلیل عاملی((Analysis Factor نیز موید آن بود که در مجموع پنج عامل شناخته شده بیش از 75 درصد تغییرات متغیر راهبردها و راهکارها را تبیین کردهاند و در این میان عامل ارتقای توانمندیها و پشتیبانی از محققین، مدرسین و دانشجویان توانمند در مسیر تجاریسازی دستاوردهای فناورانه تبیین 27/36 درصد تغییرات را به تنهایی بر عهده دارد. در پایان پیشنهاداتی برای استقرار و نهادینه سازی نظام تجاری سازی دستاوردهای فناورانه در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ارایه شده است.

Keywords:

نظام تجاری سازی , دستاوردهای فناورانه , مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی