مسعود اسکندری تربقان - بخش تحقیقات علوم زراعی باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بجنورد، ایران
مجید طاهریان - بخش تحقیقات علوم زراعی باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
حسن نجار - بخش تحقیقات علوم زراعی باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

گلرنگ گیاهی یکساله و چند منظوره است که بومی ایران و سازگار با شرایط گرم و خشک بوده و کشور ما به عنوان یکی از مراکز تنوع آن میباشد. گلرنگ در باغبانی به صورت گل شاخه بریده و خشک، سبزی و گیاه دارویی قابل استفاده است. علاوه بر این، این گیاه در صنعت نقاشی و نساجی، تولید روغن، تغذیه دام و صنایع غذایی کاربرد دارد. به منظور بررسی ژنوتیپ های گلرنگ از نظر میزان روغن و رنگدانه های قرمز و زرد گلبرگهای آن، ژنوتیپ های مختلف گیاه در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی کاشمر در سال زراعی 1393- 94 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت شدند. هر ژنوتیپ در کرتهایی با مساحت 9 متر مربع دارای 6 ردیف 5 متری با فواصل ردیف 30 سانتیمتر کشت شد. تعیین درصد روغن با استفاده از دستگاه سوکسله و درصد رنگدانه های گلبرگها (کارتامین و کارتامیدین) با روش طیف سنجی ثبت گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای میان ژنوتیپ های مورد آزمایش از نظر صفات مختلف مورد بررسی وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه و گلبرگ خشک را به ترتیب لاین PI-544041 و رقم دینسر دارا بودند. برای مقدار کارتامین (رنگدانه قرمز گلبرگها) در بین ژنوتیپ ها دامنه تنوعی بین 0/12 تا 0/38 درصد و برای مقدار کارتامیدین در بین ژنوتیپ ها دامنه تنوعی بین 15/26 تا 24/19 درصد وجود داشت. درصد روغن دانه ژنوتیپها بین 20 تا 31/8 درصد متغیر بود. رقم بدون خار و گل قرمز فرامان از نظر همه صفات وضعیت مطلوبی داشت.

عملکرد گلبرگ، کارتامین، کارتامیدین، گیاه روغنی