محمد بخشوده - استاد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
مریم شکوهی - دانشجوی دوره دکتری، دانشکده اقتصاد وتوسعه کشاورزی، دانشگاه تهران

در این مطالعه ضمن محاسبه ی شاخص بهرهوری کل عوامل تولید (TFP (منطقه یی برای استانهای خراسان، فارس، خوزستان و سطح کشور، به بررسی میزان و چگونگی کمک هر یک از محصولات زراعی به رشد بهره وری استان های پیش گفته پرداخته شد . نتایج نشان داد که تغییرات بهره وری سه استان خراسان، فارس و خوزستان توانسته است جهت تغییرات بهره وری سطح کشور را تحت تاثیر قرار دهد . بیشترین کمک به رشد بهره وری مناطق مورد مطالعه از سوی گندم بوده است . تجزیه ی تغییرات TFP منطقه یی به سه جزء بهره وری محصولات، سهم سطح زیرکشت نسبی و ت کیب محصولات نشان داد که بیش ترین رشد TFP منطقه یی به وسیله ی تغییرات بهره وری محصولات توضیح داده می شود . تغییرات سهم سطح زیرکشت نسبی محصولات نیز تنها باعث کاهش بهره وری استان فارس شده است . 48/1 %از رشد بهره وری سطح کشور و 85/6 %از رشد بهرهوری استان خراسان به وسیله ی تغییر ترکیب محصولات توضیح داده میشود. در مقابل، در دو استان فارس و خوزستان این عامل باعث کاهش بهره وری شده است. به عبارت دیگر، در سطح کشور و استان خراسان الگوی کشت از محصولات با رشد بهره وری پایین تر به سمت محصولات با رشد بالاتر تغییر یافته ا ست . اما در استانهای فارس و خوزستان نتیجه ی عکس مشاهده شد.

بهره وری منطقه یی، محصولات زراعی، ایران