جلال بازرگان - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی، دانشگاه زنجان
سید داریوش اسمعیلی - مدرس گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

از جمله روشهای تشخیص پتانسیل واگرائی خاکهای رسی، آزمایشات شیمیائی میباشند. این آزمایشات بر اساس تأثیر یون سدیم به عنوان عامل شیمیائی اصلی در واگرائی خاک رس، بنا نهاده شدهاند. بررسیهای انجام شده نشان میدهند که بین نتایج آزمایشات فیزیکی و معیارهای شیمیائی تشخیص پتانسیل واگرائی خاکهای رسی، تطابق قابل توجهی وجود ندارد. در پژوهش حاضر پس از تهیه نتایج آزمایشات انجام شده بر روی 26 منابع قرضه مصالح رسی سدهای خاکی، ابتدا همخوانی معیار شیمیائی شرارد با نتایج آزمایش پین هول بررسی شده و سپس با مبنا قرار دادن نتایج آزمایش پین هول، معیار اصلاح شده در شکل کلی معیار پیشنهادی توسط شرارد پیشنهاد گردیده است. نتایج بررسیهای انجام شده در محدوده اطلاعات آزمایشگاهی موجود در این پژوهش نشان میدهند در حالی که میزان تطابق معیار پیشنهادی شرارد با نتایج آزمایش پین هول 43 % می- باشد، میزان تطابق معیار اصلاح شده پیشنهادی با نتایج آزمایش پین هول 67 % میباشد. شایان ذکر است که در اصلاح معیار شرارد علاوه بر نتایج 313 نمونه خاک موجود در این مقاله از نتایج 195 نمونه خاک شرارد نیز استفاده شده است.

سد خاکی، واگرائی، معیار شیمیائی، آزمایش پین هول