وحیده بهاری - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران

درجهان امروز، تحلیل گونه های مختلف روایت هر روز بعد گسترده ای می یابد و از بررسی وطبقه بندی روایت ها و حکایت های کهن به عنوان دانشی نو و معتبر نام می برند؛ چه اینکه بهواسطه ی شناخت عمیق و بازخوانی شاهکارهای کهن است که یک ملت می تواند معنویت وفرهنگ خویش را بازیابد و اشاعه دهد و میراث های ارزنده ی قومی و دینای را حفظ کند.خاستگاه حکایت های مثنوی، بایدها و نبایدهای واقع گرایانه جامعه است و مولانا آن ها را عمدتابرای اصلاح ساختار اجتماعی موجود و ضابطه مند ساختن روابط انسانی بیان داشته است.انتقادهای فراوان مولانا در حکایت های واقعیت گرا می تواند دربردارنده ی این مدعی باشد کهحداقل از نظر مضمون آنچه که ریالیست های قرن نوزدهم و بیستم میلادی بدان دست یافته اند،وی چند قرن پیش در حکایت های خویش مطرح نموده است. بنابراین در حکایات مثنوی بسترلازم برای تحلیل جامعه شناختی اشخاص میسر شده است. با توجه به اینکه در تحقیقات ادبیصورت گرفته در مثنوی و حکایات آن کمتر به تحلیل جامعه شناختی اشخاص پرداخته شدهاست، در این مقاله پژوهشگر پاس از مطالعه ی دفتر اول مثنوی، اشخاص این حکایات را بهتفکیک معرفی و ویژگی های کلی آنها را بیان می کند و در ادامه نقد جامعه شناختی بر مبنایکنش، کنترل، سوگیری و ارزش اجتماعی بیان می شود.

مولانا، مثنوی معنوی، نقد جامعه شناختی، شعر اجتماعی