محمدهادی زاهدی وفا - استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)
عادل پیغامی - دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع)

یک نظام اقتصادی متشکل از سه زیرنظام تولید، توزیع و مصرف است که هسته مرکزی هر سه اینها در روابط بین عوامل تولید و گستره تعاملات نهادی - قراردادی فی ما بین آنها خواهد بود، که شهید بزرگوار سید محمد باقر صدر از آنها به روابط توزیع پیش و پس از تولید یاد میکند. بنحوی که مرز تمایز بین نظامها و ایدیولوژیهای اقتصادی و حتی رصد و پایش تغییرات مربوط به جریانات و اندیشه های اقتصادی در تاریخ و قرن اخیر نیز در همین مساله نهفته است. اما به اذعان بزرگان اقتصاد، مشکل اساسی مدلهای انتزاعی و نظری نیوکلاسیک آنجاست که روابط درونی نظام سرمایهداری را نادیده گرفته و در تمامی این سالیان، فرض را بر این داشته اند که فرق نمیکند که صاحب سرمایه، نیروی کار را اجاره و استخدام کند و یا کارگر، سرمایه را به استخدام درآورد لذا در این مقاله ضمن مروری بر مساله و نشان دادن اهمیت ترتیبات نهادی و روابط افقی همکارانه و عمودی رییس عامل، بر نحوه حضور دو نهاده پول یا سرمایه مالی و عامل زمان در تابع تولید از نظر اقتصاد اسلامی تاکید داشته و نشان خواهیم داد، که مرکز پرگار اندیشه اقتصادی، با سوال از ترتیبات نهادی و قراردادی مربوط به نحوه چینش و آرایش نهاده های مولد در فرایند تولید، حول نظریه های توزیع قبل و بعد از توزیع میچرخد. از اینرو اندیشه اقتصادی اسلام، قرنها پیش از جریان مدرن، به دو رویکرد افقی و عمودی در این زمینه عنایت داشته و مرزبندیهای مشخصی را در نحوه ورود و سهمبری هریک از نهاده های مولد مطرح ساخته است.

اقتصاد اسلامی، فقه الاقتصاد، نظریه توزیع پس از تولید، پول، سرمایه، زمان