محمدجواد شریف زاده - استادیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)

تدوین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت تلاشی هدفمند برای ساختن تمدنی برآمده از هویت اسلامی- ایرانی است. مقاله حاضر در تلاش است تا نشان دهد تدوین الگوی مذکور بدون مراجعه گسترده به تاریخ اقتصادی- اجتماعی بشر پر ایراد خواهد بود. این امر بیش از هر چیز از اهمیت معرفتی و روش شناختی تاریخ در شناخت قواعد و اسلوب های حاکم بر حرکت اقتصاد در جوامع گوناگون نشات می گیرد. مطالعه تاریخ از زاویه دیگری نیز برای ما حایز اهمیت است. مطالعه تاریخ بومی ما به ویژه تاریخ تمدن اسلامی نه تنها امکان تحقق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را تایید می کند بلکه در سینه خود مملو از درس هایی است که می تواند در شکل دادن آینده ما مفید باشد. مسلمانان در فاصله قرن های سوم تا پنجم هجری قمری توانستند به سطحی از شکوفایی و رونق اقتصادی برسند که ملل اروپایی تنها پس از چند قرن تلاش و کوشش به آن دست یافتند. اگر چه بخش مهمی از ساز و کارها و ابعاد اقتصادی- اجتماعی تاریخ تمدن اسلامی همچنان مغفول و ناشناخته مانده است اما آنچه بیش از همه مورد نیاز است به کارگیری رویکردی مناسب برای استخراج و تفسیر میراث تاریخی مسلمانان است. ما در این پژوهش کوشیده ایم رویکرد روش شناختی مذکور را معرفی کنیم و نشان دهیم که چگونه می توان از این ذخیره ارزشمند تاریخی، الگویی پویا و ارزشمند استخراج کرد. چنانکه از مجموع استدلالات مقاله بر می آید تدوین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت نیازمند تحول در روش شناسی مطالعات اقتصادی، استفاده بیشتر از روش تاریخی و به کارگیری رویکرد نهادی به تاریخ تمدن اسلامی- ایرانی است

تاریخ اقتصادی، روش شناسی، اقتصاد اسلامی، بازار اسلامی، الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت