بررسی مقایسه ای مفهوم شان در الگوی مصرف فرد مسلمان و نظریه مصرف متظاهرانه

یکی از مسایلی که در فقه جایگاه مهم و البته مبهم دارد، مسیله شان است. این مسیله به دلایلی از جمله قرابت مفهومی بسیار با عرف چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. مسیله شان با توجه به کاربرد گستردهای که در مسایل فقهی به ویژه خمس، نفقه، زکات، حج و دیون دارد میتواند یکی از مهمترین و تعیینکنندهترین عوامل در استخراج الگوی مصرف و هزینهکرد انسان مسلمان باشد. همچنین نظریه مصرف تظاهری که نخستین بار توسط جان را مطرح و توسط وبلن نظریه پردازی شد با مفهوم شان که روی دیگر آن موقعیت اجتماعی و اعتبار فرد میباشد، ارتباط تنگاتنگ دارد. از اینرو مقاله درصددگویی به این سوال است که چه ارتباطی بین این دو نظریه که یکی در ادبیات فقهی اقتصاد اسلامی و دیگری در نظریات اقتصاد متعارف مطرح است تا با بررسی نقاط قوت و ضعف هر یک به الگوی روشنتر و کارآمدتری از مصرف اسلامی نایل شویم. این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی و با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی هر یک از این دو دیدگاه و مقایسه آنها پرداخته و از آنجا که بصورت اکتشافی به دنبال رسیدن به پاسخ مسیله تحقیق است فرضیهای برای آن وجود ندارد. یافته های تحقیق نشان میدهد مصرف متظاهرانه با وجود دارابودن نقاط مثبتی چون تسریع رشد اقتصادی و بیان منزلت اجتماعی فرد، دارای آثار سوء اقتصادی، اجتماعی و حتی روانی می باشد که سبب مصرف گرایی شدید در جوامع غربی شده است. اما مصرف منطبق بر شان در اقتصاد اسلامی نه تنها نقاط مثبت مصرف متظاهرانه را داراست بلکه دارای نقاط مثبت بیشتری همچون کاهش شکاف طبقاتی بوده و فاقد نقاط ضعف و آثار مخرب مصرف متظاهرانه میباشد؛ بنابراین الگوی بهینهای برای مصرف فرد مسلمان میباشد.