فریبا کرمی - استاد گروه پژهشهای جغرافیایی. دانشکده ی جغرافیا و برنامه ریزی. دانشگاه تبریز. تبریز. ایران
بهنام صلاحی خیابانی آذر - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری دانشگاه تبریز. تبریز. ایران
رباب نقی زاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری دانشگاه تبریز. تبریز. ایران

اکوتوریسم سفر هدفدار به طبیعت برای شناخت تاریخ طبیعی و فرهنگی محیط با پرهیز از ایجاد تغییر در اکوسیستمها و تخریب محیط زیست است. ارزیابی توان حوضه های آبریز لیقوان چای و سعیدآبادچای برای توسعه ی اکوتوریسم گامی اساسی برای دستیابی به توسعه ی پایدار در این منطقه به شمار میرود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی است. به منظور ارزیابی توان اکوتوریستی منطقه با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و سامانه ی اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابتدا با توجه به وضعیت منطقه مورد مطالعه، نظرات کارشناسان پنج خوشه ی اقلیمی، مورفولوژیکی، ژیوپدومتری، زیست محیطی و اقتصادی اجتماعی در نظر گرفته شد که هر کدام دارای زیرمعیارهایی بودند و روابط بین این خوشه ها و زیرمعیارها تعیین شدند. مجموع کل پرسشنامه 25 مورد بین کارشناسان برای مقایسه و ارزیابی گزینه های موثر در ارزیابی توان اکوتوریسم توزیع گردید. به طور کلی پوشش گیاهی (139/0)، شیب (132/0)، حیات وحش (115/0) و توپوگرافی (114/0) مهمترین متغیرهای تاثیرگذار بر اساس وزن نهایی میباشند. در مرحله ی بعد با محاسبه ی سوپرماتریس حد در هر پرسشنامه وزن نهایی گزینه ها در آن پرسشنامه تعیین شد و با گرفتن میانگین هندسی از وزنهای حاصل از هر پرسشنامه، وزن نهایی گزینه های موثر در فرآیند ارزیابی مشخص شد. در ادامه، گزینه ها به لایه های اطلاعاتی تبدیل شدند و در نهایت با استفاده از تکنیکFUZZY در محیط GIS با ترکیب 17 لایه اطلاعاتی نقشه توان اکوتوریستی منطقه مورد مطالعه تهیه شد. بر اساس نتایج به دست آمده از نقشهی توان اکوتوریستی، در منطقهی مورد مطالعه1/42 درصد از سطح عالی 7/11 درصد از سطح خوب قرار دارد همچنین نتایج این تحقیق نشان داد نامناسبترین مناطق جهت احداث دهکده های توریستی دامنه های مرتفع تشخیص داده شد. بیش از 55 درصد کل محدوده را در بر میگیرد. چهره خشن کوهستانی در این ناحیه یکی از مهمترین دلایل سهم بالای اراضی نامناسب اکوتوریسمی محسوب میگردد. با این حال همین متغیر خود یکی از مهمترین عوامل در ایجاد وضعیت مطلوب کنونی منطقه مورد مطالعه میباشد. سطوح عالی بدست آمده در حوضه لیقوانچای بیشتر منطبق با نیمه شمالی حوضه و مرتبط با اراضی نسبتا هموار، اطراف روستاهای سعیدآباد، ایرانق و متنق است. این وضعیت در حوضه آبریز لیقوانچای نیز صادق است.

توان اکوتوریستی، تحلیل شبکه ایANP،سامانه اطلاعات جغرافیاییGIS،حوضه آبریز سعیدآباد و لیقوان چای