مجتبی مقصودی - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
شقایق حیدری - کارشناس ارشد مطالعات خاور

سازمان تجارت جهانی از مهمترین سازمانهای بین المللی است که تاثیرتعیین کننده ای بر عملکرد اقتصاد جهانی دارد. عضویت در این سازمان، مجموعه ای از حقوق، مسئولیتها، امتیازات و تکالیف را برای اعضا ایجاد می کند که هرعضو می بایست آن را به عنوان مجموعه ای یکپارچه از فرصتها، تعهدات و محدودیتهای سرمایه گذاری های صنعتی و مالی و نیز سیاستگذاری های اقتصادی بپذیرد. اهمیت روزافزون و تاثیری که سازمان تجارت جهانی برامور بین المللی برجا می گذارد باعث شده که کشورهای صادرکننده نفت به ضرورت ورود نفت در معادلات و تعاملات سازمان تجارت جهانی وقوف یابند. هرچند نفت در هیچ کدام از دور مذاکرات گات و سازمان تجارت جهانی مستقیما موضوع بحث نبوده است ولی موضوعات بسیاری که ارتباط تنگاتنگی با نفت و فراورده های نفتی و منافع کشورهای صادرکننده نفت دارند، درمذاکرات این سازمان مطرح شده و مورد مذاکره قرار گرفته اند. با توجه به اینکه امروزه تعدادی از اعضای اوپک عضو سازمان تجارت جهانی بوده و برخی فرایند الحاق را پشت سر می گذارند و نیز اوپک خواهان حضور در اجلاس های رسمی این سازمان به عنوان ناظر شده است و نظر به اینکه نفت برای اقتصاد کشورهای نفتی خاورمیانه اهمیت حیاتی دارد این مقاله با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی ، تاثیر ورود نفت به سازمان تجارت جهانی و فرصت ها و تهدیدهای ناشی از آن را براقتصاد کشورهای نفتی خاورمیانه بررسی می کند. کشورهای صادرکننده نفت وقوف دارند؛ که تداوم سیاست های قبلی در بخش نفت، همچون گذشته میسر نبوده و باید سیاست های نفتی با مقتضیات نظام نوین تجارت بین المللی هماهنگ شود. بدین لحاظ، مدیریت و آشتی میان فشارهای بین المللی برای آزاد سازی بخش نفت به روی رقبای خارجی و تحقق اهداف توسعه از جمله الزامات پیش روی کشورهای صادرکننده نفت به ویژه در منطقه خاورمیانه تلقی می شود .

گات، سازمان تجارت جهانی، اوپک، خاورمیانه، نفت