احمد پورابراهیم - دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی بازپرس دادگستری شهرستان آستارا
مهدی قربانی ثمین - کارشناس پزشکی قانونی و مدیرکل پزشکی قانونی استان گیلان

مجازات مجرمین زیر18 سال ازمسایل چالش برانگیز حقوق ایران است که بازتابی بین المللی داشته و مدتها اتهام نقض حقوق بشر را متوجه دستگاه قضایی ایران نمودکه موجب پیگیری فعالان حقوق کودک جهت تخفیف درمجازات این کودکان شد. پیوستن ایران به کنوانسیون حقوق کودک و بالتبع لازم الاجراء شدن مفاد این کنوانسیون درحقوق ایران را شاید بتوان نقطه عطف وقوع این چالش درحقوق ایران محسوب نمود. کودکان معارض قانون ، کودکان زیر18 سال با شرایط روحی و جسمی خاص هستندکه عمدتا رشدکامل عقلی ندارند و از حیث کیفیت نیزقابل توجه هستند.ماده 91 قانون مجازات اسلامی که تحولی درقانون مجازات می باشد، تلاش ارزشمندی جهت کمک به قضات دادگستری و پزشکان قانونی است تا درصدور حکم مناسب این افراد از این ابزار قانونی بهره مند گردند. مطابق این ماده درجرایم موجب حدیا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتراز 18 سال ، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا دررشد وکمال عقل آنان شبه هوجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آن ها به مجازات های پیش بینی شده محکوم می شوند و دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقل می تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام و یا از هرطریق دیگر که مقتضی بداند، استفاده کند. هرچند درقانون مزبور درمورد سن بلوغ تغییری ایجاد نشده و ازهمان نظر مشهورفقها و قانون مدنی تبعیت شده است ولی درمسیولیت کیفری اطفال با توجه به سن آن ها تحولات زیادی صورت گرفته و رشدکیفری که اماره قانونی و سنی آن 18 سال است درجرایم موجب حدوقصاص پذیرفته شده است. دراین راستا پژوهش حاضربعنوان یک مطالعه توصیفی - تحلیلی با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی با هدف واکاوی ابعاد پزشکی ، فقهی و حقوقی رشد و کمال عقل ، ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به مطالعه پرداخته است.

پزشکی قانونی ، فقهی ، حقوقی، رشدعقلی ، ماده 91 ق.م.امصوب 1392