حسین نیکوی بندری - کارشناس ارشد حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی

ریچارد رورتی متفکر نوپراگماتیست معاصر، با نفی مبناگروی در شناخت شناسی، اتخاذ رویکرد زبان شناختی و ضدیت با هر گونه روش به خصوص روش علمی، به شناخت شناسی مختص خود یعنی رفتارگرایی شناخت شناسانه دست می یابد. این شناخت شناسی در حوزه ی حقوق بشر به رویکردی تحت عنوان ضد مبنا گروی منجر می شود. لذا در اندیشه ی نوپراگماتیستی رورتی بر مفاهیم منزلت انسانی، خودآیینی و همبستگی نیز که از مفاهیم بسیار کلیدی در گفتمان حقوق بشر معاصر هستند، معنای خاصی بار می شود. مفهوم منزلت انسانی دچار نسبیت شده و جای خود را به مفهوم منزلت قومحورانه می دهد. از این منظر منزلت انسانی بستگی به باورهای آدمی و توجیه آن باورها در نزد دیگران پیدا می کند. همچنین مفهوم خودآیینی در اندیشه ی رورتی جای خود را به مفهوم خودآفرینی می دهد. آزادی انسان از این منظر نه ناشی از عقل خود بنیاد بشر که ناشی از امکان مشروط محض زندگی انسان است. بوسیله ی این آزادی مطلق است که نوع بشر می تواند دست به خودآفرینی خود بزند. مفهوم همبستگی نیز در اندیشه ی رورتی در چارچوب قوم محوری معنا می یابد. قوم محوری بدان معنی است که قواعد توجیه، با مخاطبان نسبت خواهد داشت.

نوپراگماتیسم، رورتی، منزلت انسانی، خودآفرینی، همبستگی