ندا تابع بردبار - کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مزین دهباشی شریف - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

هندسه یکی از مهم ترین زمینه های شکل گیری هنر و به واقع، بنیان معماری ایرانی است؛ که جلوه های زیبای بصری را به واسطه انتظامی دقیق در بنا به تصویر کشیده و با ایجاد تناسبات فضایی، تحقق فعالیت های انسانی را در آن ممکن می سازد. پژوهش حاضر با هدف درک مفاهیم، دیدگاه ها و وجوه کاربردی هندسه در معماری گذشته، به تحلیل خانه های سنتی به عنوان بخشی از ارزشمندترین آثار باهویت معماری ایران می پردازد؛ تا زمینه ساز الگوی بومی به منظور تحقق سکونت در بالاترین مرتبه خود باشد. در این راستا پس از ارایه تعریفی کلی از هندسه و بررسی جایگاه آن در اندیشه و هنر معماری ایرانی، با نگاهی توصیفی – تحلیلی به استخراج مشخصه های هندسی در معماری سنتی پرداخته و نهایتا داده هایی منتج از مطالعات کتابخانه ای را مبنایی برای تحلیل هندسی چند خانه قاجاری شهر شیراز؛ به عنوان جامعه آماری پژوهش؛ قرار داده است. این ارزیابی به روش تحلیلی- مقایسه ای انجام گردیده و نتایج گویای آن است که در معماری خانه های سنتی، استفاده از اشکال پایه و اعداد خاص به عنوان منطق طراحی؛ همچنین پیمون و تناسبات به عنوان قوانین ایستایی؛ غیر قابل اجتناب بوده و مفاهیم هندسی نیز در غالب الگوی سازماندهی، نظم و شبکه هندسی، تقارن، تعادل، تکرار، تجرد، الحاق، حذف و .... ظهور می یابد.

هندسه، شکل فضا، معماری ایرانی، خانه سنتی