هانیه شاهچراغی - دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
سیدعباس آقایزدانفر - دکترای معماری، دانشیار دانشگاه علم و صنعت تهران، ایران
حمیدرضا بیگ زاده شهرکی - دکترای مرمت، استادیار دانشگاه فنی و حرفه ای یزد، ایران

مکان جایگاهی است فیزیکی با تمامی کیفیت های اجتماعی و مکانی اش که علی رغم پذیرا بودن تحول پیوسته، از کلیت مادی اش باز دفاع می کندو ارتباطات متقابل اش را در لحظه ای از زمان بازگو می کند. بحث در مورد مقوله ی مکان از دیرباز میان فلاسفه، اندیشمندان و معماران مطرح بوده و در هر دوره زمانی نگاه های متفاوتی به آن شده است که بعضا دارای وجوه اشتراک و افتراق با یکدیگر هستند. از جمله رویکردهای اصلی در مورد مکان، می توان به دو دیدگاه پدیدارشناسی و اثبات گرایی اشاره کرد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و رجوع به منابع مکتوب نگاهی به شیوه های گوناگون تعریف مکان بر اساس دو رویکرد پدیدارشناسی و اثبات گرایی صورت گرفته و با بررسی تطبیقی دیدگاه ها، نظریه ها، به وجوه اشتراک و نقاط تمایز این دو دیدگاه از یکدیگر، پرداخته شده است. در هر دو دیدگاه، محیط فیزیکی، فعالیت و رفتارهای اجتماعی و اهداف و معنا، شالوده سازنده مکان بیان شده اند اما در رویکرد پدیدارشناسانه، به طور هم زمان انسان و جهان را در کنار یکدیگر قرار داده و وجوه فضایی، کالبدی و محیطی وقایع و زندگی انسان را بیان می کند. در حالی که در دیدگاه اثبات گرایی تمرکز بر ماهیت تحلیلی- علمی و عینی روابط میان اشیا استوار است و کوشش می شود که نظریه های تبیینی از دل گزاره های توصیفی استخراج شود. لذا مفهوم مکان و حس مکان از صورت تجربه ی شخصی و ذهنی خارج شده و قابلیت تعمیم پذیری پیدا می کند.

مکان، پدیدارشناسی، اثبات گرایی، روانشناسی مکان