حمیدرضا نیک فرجام - کارشناس ارشد طراحی شهری
مهران علی الحسابی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت

قنات به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی ایرانی پایه و اساس شکل گیری و گسترش بسیاری از شهر ها و روستاهایایران بوده است. چنان که از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران، بدون ابداع این فن آوری شهرهای مهمی چون یزد،کاشان، فردوس و... نمیتوانستند به حیات خود این چنین ادامه دهند. متاسفانه یر چند دهه اخیر و با ورود شیوه هاینوین در آبرسانی و تامین آب موضوع قنات توسط دستگاه ها دولتی رو به فراموشی گذاشته است و در ادامه رفته رفتهجایگاهش را در بین مردم نیز از دست داده است. قنات که نقشی اساسی در شکل گیری و ساختار بافت های تاریخیایران دارد، با افول خود این بافت را نیز دچار مشکلات عدیده ای کرده است.کاریز که اخیرا هم در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، بر اساس بسیاری از تحقیقات دقیق مهندسی،با وجود پیشرفت های تکنولوژی، هنوز هم کار آمد ترین سیستم پایدار در تامین آب برای مناطق کویری ایران بهحساب می آید. لازمه ی حفظ، احیا و به روز رسانی کاریز نه در گرو توجه یک یا چند نهاد دولتی، که وابسته به آگاهیو خواست تمام جامعه است. در این میان فضاهای شهری به عنوان بستر رویدادهای اجتماعی میتوانند نقش به سزاییدر آموزش و آگاهی شهروندان بازی کنند. رویکردی بوم آشکارساز که در این پژوهش انتخاب شده در پی اعیان ساختنآن بخش از پدیده ها و فرایندهای طبیعی و فرهنگی است که از دید و توجه جامعه به دور مانده است. این رویکرد باابزارهای خود سعی میکند تا با آگاهی بخشی، جامعه را نسبت به محیط و اتفاقات آن حساس نماید. در این پژوهشسعی شده تا ابتدا معیار های این رویکرد استخراج شود. در ادامه تحقیق این معیارها توسط کیفیت های طراحی شهری،در رابطه با موضوع قنات تفسیر و تدوین شده اند.

طراحی بوم آشکارساز، قنات، طراحی شهری، فضای های عمومی