محمدجواد محسن زاده - دانشپژوه دکتری فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

با آغاز هزاره سوم میلادی و توسعه و رشد فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات،و نیز با حضور و گستردگی رسانه ها در سپهر عمومی و شیون زندگی، چارچوبیفراهم شده است که آموزش، فرهنگ، سیاست و اجتماع انسانی حول محورارتباطات و رسانه در بستر فضای مجازی جریان یابد.از طرف دیگر، انسان قرن بیست و یکم با توجه به مشغله زیاد در عصر مدرن و نداشتنوقت کافی برای حضور در دوره های آموزش حضوری، به سبک جدیدی از آموزش به نامآموزش مجازی نیاز پیدا کرده، که اکنون در سرتاسر دنیا در حال گسترش است.این پژوهش که با روش کیفی از نوع توصیفی- پیمایشی، کتابخانه ای و مشاهده مشارکتی انجام شده، با هدف آسیب شناسی آموزش های دینی و علوم اسلامی درفضای مجازی و ارایه راهکارهای ارتقای آن صورت گرفته است.همچنین مبانی نظری برای تبیین علمی پژوهش بر اساس آموزه های دینی دراهمیت تعلیم، تعلم و تبلیغ انجام یافته؛ و در حوزه ارتباطات نیز بر اساسنظریه های ارتباطی اشاعه و نوآوری اورت راجرز، تبلیغات به مثابه گفتماندانش- قدرت میشل فوکو، نقش های اجتماعی ارتباطات هارولد لاسول و چارلز رایت، نقش وسایل ارتباط جمعی ویلبر شرام، نظریه آموزشی اثربخشبزرگسالان و نقش ارتباطات گرافیکی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد با توجه به ساختار نوین ارتباطی در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ فضای مجازی دارایکارکرد، فرصت، ظرفیت مناسب و نقش تاثیرگذاری در شکل گیری سبک جدیدی از آموزش غیر حضوری و الکترونیک در حوزهآموزش دینی است؛ اما با توجه به نوپا بودن آموزشهای دینی در فضای مجازی لازم است با برنامهریزی مناسب، آسیب ها و ضعف-ها شناسایی شود تا با ساماندهی و رفع چالش های موجود، از این فرصت برای تحقق منویات مقام معظم رهبری در خصوص سوادفضای مجازی، اهداف آموزشی، فرهنگی، تبلیغی و احیا و گسترش تمدن اسلامی استفاده گردد.

آموزش دینی، فضای مجازی، نظریه های ارتباطی، سواد رسانه ای، وسایل ارتباط جمعی