عبدالرضا رکن الدین افتخاری - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه تربیت مدرس
طاهره صادقلو - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران
حمدالله سجاسی قیداری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس

خطر سیل در ایران به ویژه در مناطق روستایی در طی سال های اخیر به طور نگران کننده ای افزایش یافته، که نتیجه تغییر دخالت ها و فعالیت های بشری در ساختارهای اکولوژیکی محیط پیرامون، افزایش جمعیت در دشت های سیلابی، جنگل زدایی و .... بوده است و در هر دوره ای با توجه به سطح توسعه یافتگی جوامع، راهکارهایی جهت کاهش این بلایا اتخاذ گردیده است. در واقع تاکنون استفاده از الگوهای مدیریتی توانسته است تا حدودی به تغییر مواضع مردم روستایی نسبت به محیط پیرامون خود بپردازد و همچنین با استفاده از توانمندی ها و تجارب آنها در مدیریت سیل بهره جوید. در این میان در مورد پدیدیه سیل و وقوع آن در دهه های اخیر الگوی جدیدی از مدیریت برنامه ریزی مورد توجه قرار گرفته است که ضمن توجه به مدیریت سازه ای به مدیریا غیر سازه ای نیز مد نظر بوده است. بنابراین تحقیق حاضر در راستای مدیریت غیر سازه ای و ترکیب آن با مدیریت سازه ای در صدد استفاده از رویکرد مشارکتی برای مدیریت سیل در مناطق روستایی است. این رویکرد می تواند به عنوان عامل پیشگیری از سیل عمل کند و حتی در سایر مقاطع وقوع سیل یعنی حین و بعداز آن نیز موثر باشد. بر این اساس سوال کلیدی مقاله بدین شکل صورت بندی می شود که بر اساس نظریه توسعه پایدار و چالش ها و فرصت های پیش رو با توجه به مخاطرات محیطی، امروزه رویکرد مناسب و تاثیر گذار برای مدیریت مخاطرات محیطی (سیل) در مناطق روستایی کدام می باشد و اساس نظریه ای و ابعاد آن چگونه می باشد. با استفاده از روش شناسی توصیفی - تحلیلی به شیوه اسنادی و کتابخانه ای، نتایج نشام می دهد که رویکرد مدیریت مشارکتی یکپارچه و اجتماع محور مخاطرات محیطی (سیل) قادر به کاهش مخاطرات و آثار ناشی از آن برای در جوامع روستایی خواهد بود.

سیلاب، مدیریت یکپارچه سیل، مدیریت مشارکتی سیلاب، مدیریت و برنامه ریزی روستایی