امیر حاجیان اخی جهان - کارشناس ارشد فقه و حقوق جزا،دانشگاه دامغان
محمد حسن حسنی - استادیار دانشگاه دامغان،دانشگاه دولتی دامغان

اصولا اشتباه موضوعی در صورتی می تواند رافع مسیولیت کیفری متهم باشد که رکن معنوی جرم را نفی نماید. رکن معنوی قتل عمد در حقوق ایران و انگلیس قصد قتل میباشد و قصد قتل نیز میتواند صریح یا ضمنی باشد. در حقوق انگلیس معیار قصد قتل ضمنی احراز قصد ایراد صدمه شدید بدنی یا پیش بینی مرگ یا صدمه شدید بدنی به عنوان نتیجه بسیار محتمل رفتار در مرتکب است، در حالی که در حقوق ایران احراز نوعا کشنده بودن رفتار و آگاهی مرتکب از آن است. در حقوق انگلیس مطابق دکترین سوءنیت انتقال یافته و مشروط به آنکه میان جرم مورد نظر متهم و قتل شباهت ماهوی وجود داشته باشد، نافی رکن معنوی قتل عمد نخواهد بود و در این خصوص بین اشتباه در شخص و شخصیت تفاوتی وجود ندارد . قانون مجازات اسلامی 1392 در رویکردی نوآورانه قتل ناشی از اشتباه در شخصیت را در شرایطی قتل عمد شمرده است که پیش از آن در سایه سکوت مقنن و رویه قضایی آن را قتل غیر عمد می شمرد. ضمن مثبت ارزیابی کردن ابتکار قانونگذار ایران در عمدی شمردن قتل ناشی از اشتباه، به هنگامی که مرتکب آگاه و متوجه باشد که اقدام او نوعا موجب جنایت بر دیگری می گردد، اصرار مقنن بر اصل غیرعمدی بودن قتل ناشی از اشتباه در شخص را مغایر با معیارهای اخلاقی و نظم عمومی قلمداد نموده و بر رجحان رویکرد حقوق انگلیس در این خصوص تاکید می گردد

قتل عمد، اشتباه در شخص، اشتباه در شخصیت، اشتباه موضوعی، رکن معنوی