زینب آذرخش - دانشجوی کارشناسی ارشدمهندسی بیوتکنولوژی
غلامرضا بخشی خانیکی - استاددانشگاه پیام نورگروه کشاورزی و منابع طبیعی
محمدحسن جعفری صیادی - استادیاردانشگاه پیام نورگروه کشاورزی و منابع طبیعی
محمدعلی ابراهیمی - دانشیاردانشگاه پیام نورگروه کشاورزی و منابع طبیعی

گیاهان خانواده چتریان دارای مصارف گوناگونی از نظر غذایی، دارویی و صنعتی و علوفهای میباشند که باعث شده بسیاری از گونه ه ای متعلق به این تیره در معرض بر داشت بیرویه و تخریب قرارگیرند و باکاهش جمعیت شان در رویشگاه ه ای طبیعی و در نتیجه تهدید انقراض آنها مواجه باشیم و یکی از مهمترین دلایلی که روند کشت، اهلی سازی و بازسازی رویشگاه های طبیعی این گیاهان را با مشکل مواجه کرده است، وجود مکانیزم خواب، در بذر این گیاهان دارویی میباشد. بنابراین در این مقاله ضمن تعریف خواب بذر به بررسی خواب بذر برخی از گیاهان این خانواده نظیر بادیان، کرفس کوهی، کمای ایرانی، آنغوزه، زیره، باریجه رازیانه و ... میپردازیم.در طبیعت ،خواب بذر فرایندی است که به گونه ه ای مختلف اجازه میهد تا در شرایط محیطی خاص زنده بماند. خواب بذر به دو دسته خواب اولیه و خواب ثانویه تقسیم میشود که هر یک نیز شامل زیر مجموعه ه ایی میباشد. بذرهای برداشت شده از گیاهان تیره چتریان دارای درجا ت خواب مختلف از خواب فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی و مورفوفیزیولوژیکی میباشد.خواب فیزیولویکی متداولترین نوع خواب در تیره چتریان میباشد. خواب فیزیولوژیکی بر اساس واکنشی که بذرها به سرما و GA3 نشان میدهند، دارای سه سطح است: غیر عمیق (سطحی )، متوسط و عمیق میباشند. اگر جبیرلین اسید بتواند جایگزین سرمای مورد نیاز برای شکستن خواب شود، بذر خواب فیزیولوژیکی غیر عمیق و متوسط و اگر نتواند جایگزین سرما شود دارای خواب فیزیولوژیکی عمیق میباشد. این خواب با نیترات پتاسیم، جیبرلیک اسید و یا در طی انبار داری سرد و خشک شکسته میشود، درنتیجه خواب بذرهای دارای خواب فیزیولوژیکی عمیق فقط با تیمارهای طولانی مدت سرما شکسته میشود. در انتهای این مقاله بهترین تیمارهایی که باعث شگسته شدن خواب بذر گیاهان تیره چتریان شده است معرفی میگردند.

خانواده چتریان، خواب بذر، خواب فیزیولوژیکی، خواب مورفولوژیکی، خواب مورفوفیزیولوژیکی