مهین لیراوی - دانشیار و هییت علمی رشته مطالعات برنامه درسی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)
زهره سعادتمند - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)

منظور از تکالیف بسطی و امتدادی، هدایت دانش آموز به فراسوی فعالیت های آموزش و فراهم آوردن موجبات یادگیری ایده ها و مهارت ها در موقعیت های جدید است. در این نوع تکلیف ممکن است خواسته شود در ارتباط با یکی از موضوعات درسی، کتاب یا مقاله ای را بخوانند و سپس در کلاس آنچه را که دریافت کرده اند ارایه دهند. تکالیف بسطی به صورت پروژه های درازمدت و در امتداد کارها و موضوعاتی است که در کلاس درس تدریس شده و ادامه ی آن به صورت فردی انجام می گیرد و معمولا خود انتخابی است (حوریزاد و همکاران، 1393 ). به زعم حسنی 1388 ) اهمیت تکلیف درسی، در برقراری ارتباط بین شاگردان، معلمان و والدین است که می تواند عامل اتحاد در فرایند یادگیری باشد. تکالیف درسی به عنوان پشتوانه رسمی مدارس در منزل تلقی شده و از آن به منزله پل انسانی مابین مدرسه و خانه یاد می شود. همچنین می تواند دید معلمان و والدین را وسعت بخشیده و در طراحی تکالیف، به آنها کمک نماید. فضلی خانی 1385 معتقد است، برنامه های آموزشی رسمی رشد و تقویت همه ابعاد شخصیتی دانش آموزان را در پی ندارد و همه اهداف را در زمان و وقت محدود به کلاس و مدرسه نمی توان به انجام رساند. از سوی دیگر، امکانات و هزینه های کافی برای صرف زمان بیشتر در برنامه های مصوب وجودندارد. به همین خاطر یکی از راه های جبران معضل یاد شده امر تکلیف دهی است و باید به بهینه سازی آن اقدام شود. از سوی دیگر، تعمیم و ارتباط دادن مطالب و آموخته های مدرسه ای در عرصه زندگی دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از نظر دانش آموزان، یادگیری زمانی مطلوب است که آنها طعم شیرین درس و مشق را در خارج از مدرسه بچشند و با تکیه بر آن، نیازهای خود را برطرف کنند. این خواسته از طریق انجام تکلیف که حلقه ارتباطی بین مدرسه، جامعه و خانواده است متحقق می شود. همچنین توجه به تفاوت های فردی فراگیران ایجاب می کند که توانایی ها و علایق و نیازهای دانش آموزان تشخیص داده شود و با همه آنها برخورد یکسانی صورت نگیرد. مدارس و کلاس های موجود امکان توجه ویژه به علایق شخصی را ندارند و معلم نمی تواند در زمان محدود به صورت انفرادی با تک تک دانش آموزان به فعالیت بپردازد برای جبران این مهم از طریق ارایه تکلیف اقدام می شود. از موارد مهم دیگر کمبود تجهیزات و وسایل آموزشی است که ارایه تکلیف را ضروری می سازد. بدیهی است که هر گروه از دانش آموزان برای انجام تکالیف خود به وسایل، تجهیزات و رسانه هایی نیازمندند. شرایط موجود در اکثر مدارس، نمی تواند نیاز ذکر شده را تامین کند و در این زمینه سعی می شود از امکانات و تسهیلات خارج از مدرسه استفاده شود (فضلی خانی، 1385).