آزاده یوسف نصیری - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
محمدرضا سعیدی - استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه سازمان سمت
زرین فخار - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

نقشمایه های گیاهی از جمله اصلی ترین نقوش به کار رفته در آثار هنری ساسانی می باشند. از آنجا که فرهنگ دوره ساسانی ارتباطی مستقیم با اعتقادات و باورهای مذهبی این دوره داشت، استفاده از این نقوش در آثار هنری این دوره به ویژه فلزکاری کاربرد فراوانی یافت. هنر فلزکاری دوره ساسانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و در پشت هر نقش می توان الگویی کهن و اندیشه ای خاص یافت. بطور کلی نقوش گیاهی به کار رفته در آثار فلزکاری دوره ساسانی شامل اشکال مختلفی چون نخل، گل نیلوفر، برگ انجیر، بلوط، تاک و پیچک و خوشه انگور و غیره می باشند. در این بین نقش خوشه انگور و برگ مو در میان تزیینات این دوره از تکرار بیشتری برخوردار بوده است. با کمی تامل می توان به اهمیت نقش آن در میان نقوش دیگر پی برد. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی می باشد و شیوه جمع آوری اطلاعات آن کتابخانه ای است و سعی شده ابتدا به توصیف و تحلیل نقشمایه گیاهی خوشه انگور و برگ مو و سپس به بررسی تاثیرات فرهنگی اعتقادی، و همچنین سرچشمه و ظهور این نقشمایه گیاهی در فلزکاری دوره ساسانی پرداخته شود. در انتها نیز به این نتیجه منتهی می شود که این نقشمایه دارای مفاهیم خاصی از فرهنگ و هنر ساسانی بوده است و بیشتر نشات گرفته از اسطوره های ایرانی و تعاملات فرهنگی ایران با سایر سرزمین ها می باشد.

نقشمایه های ساسانی، برگ مو ، خوشه انگور، هنر تزیینی