علیرضا قادری - مرکز آموزشی علمی - کاربردی میراث بیستون (کرمانشاه)

نقش اردوی سور آناهیتا، ایزدبانوی آب و باروری و جنگ، در الهیات و مجمع ایزدان دوران هخامنشی کم رنگ بوده و ظهورش در اسناد، به صورت مقطعی و منحصر به کتیبه های دوران اردشیر دوم (359-405 ق.م) است. با این وجود، در میان نگاره های اندک شما زنان در هنر این دوران نمونه های متعددی وجود دارند که از جانب برخی از پژوهشگران به عنوان شمایل این ایزدبانو شناسایی شده اند. در میان این نگاره های زنانه دو اثر مهر وجود دارد که درستی انتساب آنها به اناهیتا در محافل علمی عموما داخلی از پذیرش عمومی برخوردار است. این مقاله با در پیش گرفتن رویکرد بافتی در درون باستان شناسی ادراکی و رویکرد شمایل نگاری در مطالعات تصویری از منابع کتابخانه ای و موزهای بهره گرفته، با بررسی تطبیقی و مقایسه ای دو اثر مذکور در بافت فرهنگی- دینی- هنری ایران، خاور میانه ی باستان (ANCIENT NEAR EAST و شرق باستان (ANCIENT ORIENT) به راستی آزمایی این انتسابها پرداخته، و به این نتیجه می رسد که، الف) شناسایی آن دو تصویر زن به عنوان شمایل اله ه اناهیتا بر بنیانی محکم استوار نیست. ب) اساسا در میان آثار هنری دوران هخامنشی هیچ نقشی را نمی توان به یقین به عنوان شمایل اله ه اناهیتا شناسایی کرد.

زن ، هنر هخامنشی ، اناهیتا ، شمایل نگاری