حسن بساک - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

زبان فارسی میراث مشترک و سرمایه فرهنگی گرانسنگ ملت ایران، افغانستان، تاجیکستان و پاکستان و شبه قاره به سایر کشورهایی است که مهم ترین عامل حفظ وحدت فرهنگی آنان را می توان دین اسلام دانست. در این مقاله پیوند زبان و فرهنگ دینی ایران در شبه قاره از منظر عرفان و تصوف اسلامی مورد مطالعه قرار گرفت. علامه محمد اقبال لاهوری نویسنده، شاعر و مصلح موضوع که عرصه ادب ، فرهنگ و تمدن اسلامی پاکستان و یکی از چهره های شناخته شده زبان فارسی در جهان است. سخنان وی زبور عجم وفادار ماند به زبان فارسی است که پیام مهرورزی آن نه تنها ایران و شبه قاره بلکه اقصی نقاط جهان را در نگردیده است. اقبال با درایت و هوشمندی خود در اسرار خودی عرفان سنتی را با شیوه ای نو در قالب عرفان اسلامی بیان کرد تا به عنوان یک پدیده حیات بخش برای انسان امروزی سودمند باشد و یا همین نگرش در ترویج زبان و اشاعه ادبیات و فرهنگ فارسی کفشی تا اسباب همدلی و همفکری فارسی تا نان شبه قاره و ایران افغانستان فراهم آید. اقبال رشته مودت و عشق را از رشته های نسب در کمتر می دید و با بال جبرییل خود در کنار اشعار اردو، افکار شیرین فارسی را برای جوانان عجم به ارمغان می آورد. بی تردید اقبال لاهوری اساس وحدت قومی و فرهنگی را در هویت دینی ویدیو و با رویکردی مبتنی بر ارزش های غربی عرفان و تصوف اسلامی، دریچه ای به دنیای گسترده زبان فارسی گشوده است که چراغ راه دوستداران زبان فارسی در جهان امروزی است.

اقبال لاهوری، زبان فارسی، هویت دینی و فرهنگی اوباما عرفان و تصوف اسلامی، فارسی آموزی