راضیه چنگیزی - کارشناس ارشد دانشگاه پیام نور

محمد اقبال لاهوری یکی از اندیشمندان و چهره های برجسته و ماندگار دنیای اسلام است که در جهان نیز مقبولیت فراوانی دارد. اشعار فارسی روخوانی مفاهیم و مضامین عمیق و گسترده است که نشان از بین متفکر اقبال دارد. او در اندیشه این بود که مسلمانان جهان را آگاه کند و بتواند با این آگاهی آن ها را از زیر یوغ استعمار و استبداد آزاد کند. بدین جهت اشعار او حاوی مطالب اخلاقی و تربیتی فراوان است که برگرفته از مکتب اسلام است. اقبال یکی از فیلسوفان بزرگ اسلام است که منبع ذکرش از قرآن سرچشمه می گیرد. او معتقد است که روح قرآن با تعلیمات یونانی سازگاری ندارد و بسیاری از گرفتاری ها از اعتماد یونانی ها ناشی شده است. از نظر وی روح قرآن به امور دینی توجه دارد و فلسفه یونانی به امور نظری می پردازد. به همین دلیل دستاویز شدن به مکتب های یونانی چیزی جز خدا راهی ندارد. هرچند او شکوفایی تمدن اسلامی را در نتیجه جدال ممتد با اندیشه یونانی می داند. در مکتب تربیتی اسلام جنبه های مختلف جسمانی و روحانی انسان به حیات دنیوی و اخروی او نیز مورد عنایت است. بسیاری از شاعران ادب فارسی که پرورش یافته این مکتب هستند شعر را در خدمت اخلاق و تربیت قرار داده اند. از جمله این شاعران علامه محمد اقبال لاهوری است. در این پژوهش سعی می شود اشعار فارسی اقبال از این منظر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

اقبال لاهوری، مسایل اخلاقی و تربیتی، ادبیات تعلیمی، مکتب اسلام