حکیمه دسترنجی - دکترای ادبیات تطبیقی - رییس گروه نشریات علمی دانشگاه پیام نور
مهرنور محمدخان - استاد دانشگاه ملی زبان نوین - اسلام آباد - پاکستان

علامه اقبال لاهوری فیلسوف، شاعر و اندیشمند پاکستانی در ایران بیشتر به سبب پارسی گویی اش فرق دارد چرا که 9٬000 بیت از 15٬000 بیت از سروده های به زبان فارسی است. اما از آنجا که علامه اقبال شعر را وسیله بیان اندیشه هایش قرارداد از زمره شاعران متعهد محسوب می شود. از دیدگاه این دسته از شاعران توانایی به اسارت شعر با توجه به میزان توانایی آنان در رساندن محتوای اندیشه شاعر اندیشمند سنجیده می شود. همچنین جمهور اقبال شناسان این باورند که اندیشه های علامه اقبال هم نشینی تنگاتنگی با اندیشه ایرانی در فلسفه اسلامی دارد. بنابراین تحقیق و شناخت نوع نگاه علامه اقبال به اندیشه های ایرانی و فلسفه ایرانی اسلامی به مثابه راه یافتن به عمق و زیربنای فکری این اندیشمند با تکیه بر منابع و آثار این از ضروریات تحقیق در حوزه اقبال شناسی محسوب می گردد. این مقاله با هدف تحلیل دیدگاه علامه اقبال از اندیشه و فلسفه ایرانی در پنج بخش تنظیم شده است . در بخش اول با عنوان مقدمه مروری بر دیدگاه اقبال به خصوصیات کلی فلسفی ایرانیان و منابع مورد استفاده او برای شناخت فلسفه ایرانی ذکر می شود و در بخش های بعدی به فلسفه ایرانی پیش از اسلام، فلسفه ایرانی اسلامی و تصوف ایرانی از نظر علامه اقبال پرداخت می شود. در پایان مقاله نیز نتیجه گیری آمده است. در نتیجه گیری تحلیل و روش شناسی تحقیقات علامه اقبال از فلسفه ایرانی از دین زردشتی تا فیلسوفان متاخر و تاثیرپذیری فلسفه ایرانی اسلامی از اندیشه های ایران پیش از اسلام با تکیه بر روش تطبیقی و جایگاه اندیشه های عرفانی و نیز مقایسه ای از نوع زنگ زده تطبیقی در درون تاریخ فلسفه در ایران و نیز در تطبیق با فلسفه در مغرب زمین آمده است.

اقبال لاهوری، فلسفه ایرانی اسلامی، اندیشه ایرانی، اقبال شناسی