مرتضی عرفانی - استادیار فلسفه و حکمت دانشگاه سیستان و بلوچستان
ثریا دهباشی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت دانشگاه سیستان و بلوچستان

محمد اقبال لاهوری (1٬294 - 1٬357 هجری قمری 1٬877 - 1٬937) شاعر و متفکر مسلمان شبه قاره هند و پاکستان است و از شخصیت های ممتاز و منحصر در تجدید حیات دینی و ملی مسلمانان است. اقبال در روزگاری جلوه گری خود را آغاز نمود که اسلام و فرهنگ اسلامی در برابر هجوم فرهنگ غرب قرار گرفته بود در چنین فضایی او در زمره مردانی قرار گرفت که بیرق اسلام و مبارزه را برافراشت. اندیشه اقبال اندیشه ای اندیشه برآمده از فرهنگ و تمدن اسلامی است و در دوره ای که رشد و استعمار به دلیل سکوت و قسمت حاکم بر جامعه اسلامی به ویژه جوامع شرقی سرعت فزاینده ای به خود گرفته بود به نوعی صدای دادخواهی مسلمانان و بیان آرمان گرایان و اندیشه ملل اسلامی و فراخوانی عمومی برای بیداری ملت ها و نمایشگاهی از فلسفه و اندیشه اسلامی و جلوه ی نیایش و تعالی روح بشری و سنگری در مبارزه با ارتجاع و استعمار قلمداد می شد. اقبال در اشعارش تلاش می کرد تا مردان مسلمان برایت عقلیه فرهنگ غرب و جایگزین آن برای اسلامی کاری ناپسند آن ارزش تلقی نماید که نوعی هدف قلبی خود را در زمینه پیشرفت اسلام می دانست که یکشنبه آن را به دست اسلامی معرفی کرد و وحدت را نوعی مایه پیروزی اسلامی می دانست از این که جوانان اسلام به جای قلبی اسلامی و با بیانش از بین رفتن وحدت را گوش زد کند که طنابی برای رسیدن دشمنان نباشد او مایه وحدت با خدا، قرآن، ولایت که به جمع بندی در دین اسلام است بررسی کرد.

بیداری، اقبال، مسلمانان، اسلام، آزادی خواهی، اندیشه