بررسی تحلیلی - تطبیقی بینامتنیت قرآنی در اشعار اقبال لاهوری و بدوی جبل

اصطلاح بینامتنیت که به معنی شکل گیری معنای یک متن توسط موتور دیگر است از نیمه دوم قرن بیستم در عرصه ادبیات ظاهر شد. براساس این تعریف برخی معتقدند که بینامتنیت از دیرباز در ادبیات کاربرد داشته است چرا که اصطلاحاتی همچون اقتباس، تضمین، تلمیح و....با مفهوم بینامتنی هم پوشانی دارند. در پژوهش حاضر بینامتنی قرآنی در اشعار فارسی اقبال لاهوری شاعر فارسی سرا و بدی جبل شاعر عرب مورد بررسی تحلیلی - تطبیقی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که هر کدام از این دو شاعر انواع مختلف بینا متنی (لفظی، من نمی، بازتاب شخصیت ها و داستان های قرآنی و واژگان قرآنی بدون اشاره به معنی و مفهوم قرآنی) را در اشعار خود به کار برده ام که مورد اخیر در اشعار بدوی به کاررفته و در اشعار اقبال کاربردی ندارد. هر کدام از این دو شاعر از بینامتنی با اهداف خاص در شعر خود بهره جسته اند. این پدیده در شعر هر دو شاعر آرایش لفظی ایجاد کرده و علاوه بر آن بشر آن ها معنویت بخشیده است نوبت اقبال از الفاظ و مفاهیم قرآنی به عنوان حجت استفاده می کند. اما بدوی این الفاظ و معانی را به صورت نماد در شعرش می آورد تا حقایق جامعه و زمانه خود را به تصویر بکشد.

Keywords:

غفران , بینا متنی , اقبال لاهوری , بدوی جبل