محمدمعین صفاری - عضو هییت علمی دانشگاه پیام نور واحد مرودشت

هم زمان با تحولات اجتماعی و سیاسی که در دوره معاصر می داد، برداشت و تلقی شاعران و نویسندگان از مسایل پیرامونی دگرگون شد و بازتاب این تحولات در آثار ادبی نسبت به ادبیات کلاسیک هم تغییر کرد. اقبال لاهوری متفکر و فیلسوف پاکستانی از شاعران متعهد اجتماعی است که شریف ترین احساسات انسانی، اسلامی و اجتماعی خود را در اشعارش با زبانی ساده و دل نشین به خواننده منتقل می کند. به نوعی باید گفت که شعر اقبال لاهوری به شدت رنج انسانی و اجتماعی دارد و همین احساس انسانی اوست که خود را در کنار مردم قرار داده به طوری که هرگز زبان به مدح و ستایش حاکمان زمانه نیالوده و تن به ذلت و خواری نداده است. در همین راستا پژوهش حاضر بر آن است تا به روش توصیفی - تحلیلی برجسته ترین دغدغه های انسانی و اجتماعی اقبال لاهوری را در اشعارش مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. یافته های اساسی پژوهش نشان می دهد که مفاهیمی همچون رعایت ادب و احترام دیگران، اندیشه وحدت اسلامی، استعمار ستیزی، کم رنگی اندیشه های دینی، از خود بیگانگی و لزوم توجه به جایگاه زنان، شاخص ترین دغدغه های انسانی و اجتماعی هستند که در سروده های اقبال لاهوری با زبانی ساده و روان بازتاب داده شده است. در حقیقت اشعار اقبال لاهوری، تلاشی در راستای رسیدن به تقریب و هم گرایی بین مذاهب اسلامی است و به بیان دیگر سروده های وی گام مهمی برای رسیدن به جامعه اسلامی موحد است.

شعر معاصر، وطن دوستی، وحدت اسلامی، اقبال لاهوری