منصور نیک پناه - استادیار زبان و ادبیات فارسی مجتمع آموزش عالی سراوان

اقبال لاهوری شاعر نامبردار فارسی زبان شبه قاره هند است چه شعرش به واسطه ویژگی های منحصر به فرد از قبیل: بیداری اسلامی، به فردگرایی، غرب ستیزی، ....قابل بررسی است. اما شعر جامع الاطراف اقبال به سبب داشتن صبغه های عرفانی و درویش مسلکی قابل بررسی است.اقبال عارف است یا منتقد عرفا انسان را می پسندد یا در پی آن می باشد با بررسی شعر به زبان متوجه نگاه نقادانه و اصلاح گر او به صوفیه و عرفا می گردیم. نگاهی که ناشی از عمق آن گاهی شاعر است به مراتب و اصطلاحات این طبقه. با عنایت به حضور همیشگی شاعر در حوادث اجتماعی و حساسیت او در برابر آنچه در جامعه اسلامی می شود و در عین حال تجاربی که در ممالک مختلف در باب گوشه نشینی و انزوا طلبی علما می رود و نتایجی که بر اثر این خلوت گزینی نظر مسلمانان می شود سبب شده دیدگاه خاص در مورد صوفیه داشته باشد. نویسنده در این مقاله برآنند تا نوع نگاه شاعر را به صاحبان این مسلک و در عین حال میزان آگاهی او را از نظر بگذرانیم.

اقبال لاهوری، عرفان و تصوف، اصطلاحات عرفانی، عرفا