سیده جمیله خادمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری موسسه غیرانتفاعی ارم شیراز
نجمه زبردستان - دکترای معماری- مدرسدانشگاه

معمار برای طراحی مسجد، قافیه ی عروج رادرتمامی ابعاد ساختمان مدنظر دارد. اوتلاش می کند از عالم خاک عروج نماید وبه فضای متعالی وعالم افلاک راه یابد وازمتعلقات این جهانی آزاد گردد. این تصویر بهشت وجهان ماوراء درهمه فضاها به خصوص در معماری مساجد اسلامی وجود دارد. تلاش او همواره این است که، همه جا را به رنگ آن اندیشه ی اصلی مرکزی خود درآورد و به یک فضای فقیر خاکی وماورایی شبیه سازد آن فضایی که او با آن انس ازلی داشته باشد، فضایی که مادی وخاطره ای از آن جهانی است که انسان از آن هبوط کرده وهمیشه تمامی اندیشه وتفکراتش درپی بازگشت به آن و رهایی از قفس این جهانی بوده است. وقتی پای معماری مساجد به میان می آید، مطلبی که بیش از هر چیز، به ذهن انسان می رسد مکانی است که سرشار از احساس آرامش وامنیت باشد وانسان وقتی خسته از تعلقات دنیوی به آن پنا می برد در آن فضا آرام گیرد. اما متاسفانه در مساجد معاصر شاهد این نکته هستیم که معماران بدون در نظر گرفتن این حس انسانی وعناصر عرفانی ، فقط براساس زیبایی خارجی بنای خود را طراحی می کنند وتوجهی به ساختار اصلی آن وعرفان وآرامش موجود در این مکان ندارند. لذا در این پژوهش که با روش تحلیلی – توصیفی وبا بررسی معماری مساجد گذشته است، ابتدا به ادبیات نظری و پس از بررسی مولفه های آرامش در این فضا وتطبیق این مولفه ها با مولفه های معماری مساجد گذشته پرداخته شده است ونتایج حاصله براین امر استوار شده است که اگر طراحان مولفه های آرامش فضایی را در طراحی مد نظر قرار دهند، باعث می شوند که مشتاقان زیادی به سوی مساجد روانه شوند ومساجد تبدیل به مکانی امن برای افراد می شود که هدف نهایی این پژوهش خواهد بود.

مسجد، آرامش، تقارن، نور