شهریار کاشی - دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس علوم و فناوری های نوین، دانشکده مهندسی نفت، دانشگاه سمنان ایران
محمدحسین صابری - استادیار پردیس علوم و فناوری های نوین، دانشکده مهندسی نفت، دانشگاه سمنان ایران

منابع نفت و گاز موجود در جهان از عمده ترین ذخایر در دسترس بشر برای تامین انرژی و گسترش صنایع و دیگر موارد است، از این رو مطالعه کشف و توسعه این منابع انرژی و همچنین ارزیابی توان تولید آن ها امری بسیار حایز اهمیت می باشد. در بحث اکتشاف منابع هیدرورکربوری استفاده از حوضه ژیوشیمی برای بررسی چگونگی تبدیل مواد آلی به نفت و گاز یا به عبارت دیگر همان بلوغ ماده آلی به عنوان یک ابزار کارامد استفاده می گردد این مقاله نخست به بررسی فرآیند بلوغ ماده آلی (کروژن) در سنگ منشا و روش های تعیین بلوغ ماده آلی پرداخته، سپس انواع روش های آزمایشگاهی برای ارزیابی توان تولید مواد آلی موجود در نمونه های سنگ منشا معرفی و بررسی می گردد. در سال های اخیر روش های آزمایشگاهی متنوعی برای این منظور معرفی و اجرا گردیده اند که برخی از آن ها عبارتند از: 1- روش پیرولیز راک - اول 2- روش پیرولیز mssv 3- روش پیرولیز ابی که هرکدام از روش های فوق به نوبه و دارای مزایا و معایب مخصوص به خود می باشند. در این میان روش پیرولیز آبی به عنوان یک روش نوین و کارآمد برای مطالعه و بررسی شبیه سازی فرآیند بلوغ ماده آلی موجود در سنگ منشا و همچنین ارزیابی توان تولید مورد استفاده قرار گیرد. نتایج مطالعات انجام شده روی بلوغ ماده آلی وتوان تولید سنگ منشا در دیگر نقاط دنیا حاکی از دقیق بودن این روش نسبت به سایر روش های معمول در شبیه سازی فرآیند بلوغ و ارزیابی توان سنگ منشا است که در این مقاله نیز به بررسی ابعاد مختلف آن و کاربردهای آن در حوضه ژیوشیمی پرداخته می شود.

بلوغ ماده آلی، توان تولید، پیرولیز آبی، سنگ منشا کروژن