امیر معین نمینی - دانشجوی دکتری تخصصی زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
حسین شیرزاد - دکتری تخصصی توسعه کشاورزی
مرجان عصاره - دانشجوی دکتری تخصصی علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

کشاورزی ایران در وضعیت خشکیدگی گسترده قرار گرفته به گونه ای که دچار تغییر اقلیم، خشکیدگی و سندرم ویرانگر فرسایش خاک و بیابان زایی شده و متوسط بارش آن با نزدیک به بیست درصد کاهش از متوسط سالانه 250 میلیمتر به حدود 207 میلیمتر رسیده و میزان دما نیز حدود 1/1 درجه سانتی گراد افزایش یافته است. مرگ نیمی از دشت های ایران و خشکیدگی دریاچه های داخلی شواهدی بارز از این موقعیت تازه اقلیمی است. که از آن به دوران پست نرمال یعنی وضعیتی که در آن یک دوره از مولفه های نرمال به پایان رسیده و حالا قرار است نرمالی متفاوت شکل بگیرد یا عصر پساخشکیدگی همراه با تنش های ناشی از آن نام می برند این وضعیت، نیازمند شکل جدیدی از تکنولوژی سازگار زراعی در زمینه کودورزی با محوریت جایگزینی حداکثری انواع کودهای آلی به جای انواع کودهای شیمیایی (نظام های تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی) در ساختار کشاورزی کشور است. در این رابطه به منظور بررسی کاربرد کودهای آلی سیلیکاتی بر روی رشد و عملکرد گیاه گندم به منظور مقابله با تنش خشکی و کم آبی، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهر زرندیه انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلول پاشی سیلیکات در چهار سطح 0 (شاهد)، 1/5، 3 و 4/5 میلی مولار و تنش خشکی در سه سطح آبیاری مطلوب از 70 میلی تر تشتک تبخیر کلاس A (شاهد)، آبیاری با 100 میلی متر از تشتک تبخیر کلاس A، تنش شدید آبیاری با 130 میلی متر از تشتک تبخیر کلاس A، عملیات زراعی طبق عرف منطقه و با توجه به مشاهدات مزرعه ای انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد کاربرد متقابل مقادیر مختلف کود و تنش خشکی بصورت توامان به گونه ای بود که مصرف 3 میلی مولار سیلیکات توانست اثرات زیان بار تنش خشکی را مهار کرده و موجب افزایش در صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیکی نظیر تعداد سنبلچه در هر سنبله، تعداد دانه در هر سنبله، وزن هزار دانه و در نهایت عملکرد در واحد سطح در گیاه گندم شد. بر مبنای نتایج حاصل از این پژوهش می توان مصرف 3 میلی مولار سیلیکات را به عنوان تقلیل دهنده اثرات زیان آور تنش خشکی و همچنین به عنوان یک محلول زیستی سبب حفظ پایداری تولید در زراعت گندم و سایر غلات توصیه نمود. همچنین کاربرد این قبیل ترکیبات می تواند در زراعت دیم سبب افزایش راندمان تولید محصولات اساسی کشور گردد.

سیلیکا، تنش خشکی، گندم، پایداری تولید