هانا کامکار - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده ی هنر و معماری، دانشگاه مازندران، مازندران
محمد اعظم زاده - استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده ی هنر و معماری، دانشگاه مازندران

هنر ایران باستان با استفاده از کمترین نمادها بیشترین مفهوم را بازتاب می دهد. نمادهای یافته شده بر آثار هنر ایران باستان نشان از گرایش ایرانیان باستان بر پایه باورهای آیینی به زیست بوم و طبیعت دوستی شان دارد. از آنجا که محیط زیست ایران در رویارویی با خطرهای گوناگون از جمله انقراض برخی گونه های جانوری و گیاهی، و نابودی رودها، زیستگاه ها،خاک و آب می باشد، امروزه برخی از هنرمندان و کنشگران هنری در پی بازتاب دلنگرانی های خود نسبت به این امر در آثار هنری شان می باشند. بی شک این روحیه در ایرانی ها بنیادین است و تلاش شده تا فرهنگ طبیعت دوستی و پاسداشت آن را از ژرفای تاریخ کهن ایران که از همان آغاز با وجود آیین ها، نمادها و اسطوره هایی که در فرهنگ و بر پایه ی جغرافیای این سرزمین وجود داشته، شاهد تقدس و ارزشمندی طبیعت در آثار هنر ایران باستان بوده ایم، بیرون کشیده شود. هر چند که پیش تر پژوهش های پراکنده ای در رویکرد طبیعت گرایانه ی هنر ایران باستان وجود داشته است، ولی شاید تنها جنبه ی نوآوری این پژوهش در این است که نه تنها خواستگاه این رویکرد از تمام جهات بررسی می شود که دلیل اهمیت پاسداشت طبیعت در اندیشه ی آن ها را پایه گذار فرهنگ توجه هنرمندان روزگار کنونی به حفظ محیط زیست و بازتاب آن در آثار هنری شان، بشناساند. روش تحقیق در این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی است. پرسش این پژوهش عبارت است از: پاسداشت طبیعت در هنر ایران باستان چگونه در آثار هنرمندان بازتاب داده شده است نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده است که پاسداشت محیط طبیعی، انسان را موظف می ساخت که بخش مهمی از کنش های اجتماعی اش را با طبیعت هماهنگ سازد. ستایش طبیعت، موجب می شد که انسان، خود را نگهبان آن بپندارد. عناصر چهارگانه برای تولید و بقا، رویاندن و ایجاد خنکی به کاری رفته و اهمیت تمثیلی و معنوی داشتند.

طبیعت، عناصر چهارگانه، هنر ایران باستان، نماد، آیین