ضیاء الدین شعاعی - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

طبق گزارش گروه بین دولتی تغییرات آب و هوایی و افزایش گازهای گلخانه ای در جو، احتمالا باعث افزایش دمای هوا در بیشتر سطوح زمین می شود که این تغییرات در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود. نتیجه این افزایش در درجه حرارت جهانی میتواند منجر به افزایش خطر خشکسالی و افزایش شدت طوفان، از جمله سیکلون های گرمسیری با سرعت باد بالاتر، تغییر جریانهای مرطوب، تشدید جبهه های گرم و تغییر شدید مدل های بارش شود. پیامدهای این تغییرات بسیار زیاد است که عبارتند از تغییر الگوهای بارش، کاهش منابع آب اعم از آشامیدنی و کشاورزی،کاهش تولید در بخش کشاورزی و دامی، شیوع بیماری های جدید تهدید کننده، افزایش شرایط خیلی گرم و خشک و یا خیلی سرد و مرطوب و تهدید امنیت غذایی. در گزارش سال 2001 ، کمیته بین المللی تغییرات آب و هوایی اعلام کرد که گرمایش جهانی باید سطح دریا را تا 2100 افزایش دهد تا از 0.11 به 0.77 متر برسد. مهمترین اثرات تغییرات اقلیم بر افزایش تعداد وقوع و شدت بلایای طبیعی عبارتند از حوادث شدید آب و هوایی نظیر گرمازدگی و سرما زدگی، افزایش تعداد سال های خشکسالی، بهم خوردن مدل های بارش در مناطق مختلف، کاهش منابع آب به دلیل تغییر الگوهای بارش، فرونشست زمین ناشی بهم خوردن الگوی بارش و تشدید برداشت. تغییرات آب و هوایی منجر به تغیر رفتار انسان بر مدیریت منابع طبیعی و تشدید بلایای طبیعی می گردد. همچنین مستقیما در تغییر شرایط و وقوع بلایای طبیعی تاثیر می گذارد. در ایران از سال 1382 وقوع بلایای طبیعی از جمله فرونشست افزایش یافته است. راه حل تمامی بحرانهای ذکر شده در مدیریت منابع آب عبارتند از اتخاذ سیاستهای لازم به منظور استحصال حد اکثری از منابع آب بارشها، حد اکثر تلاش در جهت کاهش هدر رفت آب از بارش تا منبع و از منبع تا مصرف، کاهش مصرف آب و به عبارتی بیشترین تولید با کمترین مصرف، حرکت به سمت کشاورزی اقتصادی به جای کشاورزی سنتی و اصلاح ساختار مدیریت آب در کشاورزی و سایر مصارف. در بحث امنیت غذایی راهکارهای مختلفی ارایه شده است به عنوان مثال جهت نیل به اهداف تولیدات کشاورزی در بیست سال آینده باید کارایی مصرف آب آبیاری به حدود دو کیلوگرم بر متر مکعب افزایش یابد. راهکارهای ارایه شده در بحث فرونشت زمین شامل برنامه ریزی جهت رسیدن به سطح مجاز بهره برداری (40% میزان تغذیه) از منابع آب زیرزمینی، الزام به تهیه پیوست مرتبط با نشست زمین در همه طرح های برنامه ریزی آب و خاک، پایش مستمر به منظور تامین نیازهای اضطراری سفره های آب زیرزمینی می باشد. در بحث گرد غبار برنامه ریزی حوضه ای به منظور تعیین دقیق نیازهای آبی زیست محیطی دارای اهمیت است. به طور کلی مدیریت و حاکمیت کارآمد شرط موفقیت برنامه است و توسعه پایدار در مدیریت منابع آب باید مبتنی بر رویکرد مدیریت به هم پیوسته باشد.

منابع طبیعی، منابع آب، فرونشست، راهکارها