مجتبی دشت بشی - کارشناس دفتر اعتیاد معاونت امور توسعه پیشگیری اداره کل بهزیستی استان فارس، شیراز، ایران
معصومه شریفی مهر - کارشناس دفتر امور کودکان معاونت امور اجتماعی اداره کل بهزیستی استان فارس، شیراز، ایران

زمینه و هدف هدف از این پژوهش مقایسه طرحواره های شناختی و حافظه صریح در افراد مبتلا به سوءمصرف مواد و افراد عادی می باشد. روش در این مطالعه علی - مقایسه ای، نمونه آماری شامل 80 نفر (40 نفر افراد مبتلا به سوءمصرف مواد و 40 نفر افراد عادی) در شهر شیراز که با روش خوشه ای انتخاب و از نظر ویژگی های جمعیت شناختی با یکدیگر همتا شده بودند با یکدیگر مقایسه شدند. داده ها به کمک پرسشنامه حافظه صریح رستمی زاده و همکاران (1392) و پرسشنامه طرحواره یانگ 75 سیوالی (1990-2001) جمع آوری گردید و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج تحلیل ها نشان داد که که در ابعاد طرحواره های شناختی به جز ابعاد بی اعتمادی، گرفتاری و ایثار، تفاوت معنی داری بین افراد مبتلا به سوءمصرف مواد و افراد عادی وجود دارد. همچنین حافظه صریح قوی تری در بین افراد عادی نسبت به افراد مبتلا به سوءمصرف مواد وجود دارد. از دیگر نتایج این پژوهش وجود رابطه مستقیم و معنادار میان طرحواره های شناختی و حافظه صریح افراد مصرف کننده مواد و افراد عادی می باشد. از این رو می توان نتیجه گیری نمود طرحواره های ناسازگار شناختی که در دوران کودکی شکل گرفته اند ممکن است یکی از علل گرایش به سوءمصرف مواد مخدر باشند، از طرفی این طرحواره های ناسازگار با ایجاد شرایط نامناسب در ذهن و روان افراد، قدرت تجزیه و تحلیل مسایل و همچنین به خاطر سپردن وقایع را تضعیف می کنند، به نحوی که عملکرد فردی و اجتماعی آنها را به شدت مختل کرده و موجبات گرایش این افراد به سوء مصرف بیشتر این مواد را فراهم می کنند.

حافظه صریح، طرحواره های شناختی، سوءمصرف مواد، شیراز