زهرا کریمیان بصیر - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
عسل زندداودی - استادیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

استفاده از مهر در ایران از قدیمی ترین دوران بسیار معمول بوده است و نمونه های بسیاری از این اشیا را می توان دردوره ها و نقاط مختلف ایران یافت. عیلام نام یکی از تمدن هایی باستانی و بومی سرزمین ی است که پیش از تشکیل حکومتهای آریایی ماد و پارس بر بخشی از غرب و جنوب غرب ایران حاکمیت داشت . در این تحقیق به بررسی انبوه نقشمایه های بکار رفته بر روی مهرهای عیلامیان پرداخته شده است. تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیلی- تاریخی انجام شده است و شیوه جمع آوری اطلاعات به شیوه اسنادی بر اساس مطالعه کتابخانه ای بوده است . در این تحقیق دریافتیم مهرها در دوره عیلامیان در زمینه های مختلف کاربرد داشته است و سرچشمه نقوش روی مهرها بیشتر ریشه در اعتقادات و باورهای مردمان آن دوره دارد و عیلامیان مهرها را برای انواع نیازهای خود از جمله مذهبی، طلسم و اقتصادی می ساختند. نقوش ایجاد شده بر روی مهرها توسط عیلامیان موجوداتی بشکل انسان یا جانوران، نقوش هندسی، گیاهی، اساطیری و غیره را نمایش میدهد. با بررسی این نقوش تقریبا این نظریه که مهرها تزیینی بودهاند، رد میشود مگر برخی از آنها که بدست افراد و برای استفاده شخصی بوده است . در مهرهای دوره عیلامی با شیوه نوینی در تصویرسازی افراد مواجه هستیم . عیلامیان غالبا اندیشه دینی خود را در اشکال و صحنه های متنوعی که در نظر ما گاهی پوچ و بی معنی جلوه می کند، به تصویر می کشیدند. با بررسی نقوش می توان گفت عیلامی ها سعی بر آن دارند که خود، خانواده و نزدیکان خویش را با خدایان مختلفی که در آن زمان بدانها معتقد بودند به یک ارتباط و پیوند نزدیک درآورند.

عیلام، مهر، نقش مایه، تصویرسازی