کاربرد مدل hec-hms در شبیه سازی فرآیند های بارش –رواناب به منظور ارزیابی عملیات اجرایی آبخیزداری (مطالعه موردی حوزه آبخیز شورگل)

با توجه به نبود تجهیزات لازم به منظور ثبت تغییرات ایجاد شده در وضعیت سیلاب، مدلهای توزیعی هیدرولوژیکی جهت شبیه سازی رفتار حوضه در قبل و بعد از اقدامات آبخیزداری ابزاری کارآمد میباشند . بر این اساس تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تاثیر اقدامات آبخیزداری اجرا شده در حوضه آبخیز شورگل بناب در استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل هیدرولوژیک HEC-HMS انجام گرفته است . با توجه به روشهای انتخابی در این مدل اقدام به شناسایی ورودی های مدل شد، برای تبدیل بارش به رواناب از شماره منحنی یا CN، برای تبدیل رواناب به هیدروگراف سیل از هیدروگراف واحد SCS و برای مدل بارش از روش Frequency Storm استفاده گردید. با ورود هیتوگراف های مربوط به بارشهای با دوره بازگشت های مختلف در قبل و بعد از عملیات آبخیزداری، هیدروگراف های سیل مربوطه استخراج گردید . سپس، مدل با داده های مشاهداتی، واسنجی و اعتبار یابی گردید، و در نهایت بر اساس مشخصات هیدروگراف های خروجی مدل، اثرات عملیات اجرایی در حوضه بررسی گردید . برای تعیین پاسخ حوضه در م قابل رگبارهای طرح، اقدام به شبیه سازی رفتار سیلاب برای بارش های با دوره بازگشت 2، 5، 10، 50 و 100 ساله قبل و بعد از اقدامات آبخیزداری گردید. با انجام عملیات آبخیزداری در حوضه شورگل میزان دبی اوج سیلاب به طور متوسط در دوره بازگشتهای 2، 5، 10، 50 و 100 سال به ترتیب به میزان 73، 68، 65، 59 و 57 درصد مقدار اولیه و میزان حجم سیلاب به ترتیب به میزان 69، 65، 61، 56 و 52 درصد مقدار اولیه رسیده است. نتایج اعتبار سنجی ضمن تایید صحت واسنجی به عمل آمده نشان داد که متوسط اختلاف در دبی اوج و حجم به ترتیب 7 و 5.11 درصد بوده است . لذا مدل برآورد مناسبی از پارامترهای مورد بررسی دارد.

Keywords:

ارزیابی , شورگل , شبیه سازی , شماره منحنی , مدل HEC-HMS , اقدامات آبخیزداری