محمد ایرانمنش - استادیار دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان
دیبا ابراهیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه شهید باهنر کرمان

کودکان سرمایه های اصلی هر کشوری میباشند و عدم توجه به نیازهای آنها خسارتهای جبران ناپذیری را به فرد و جامعه تحمیل خواهد کرد. کودک بیسرپرست از این قاعده مستثنی نبوده و حتی به علت عدم حضور والدین و تجربه نکردن محیط گرم خانه، از حساسیت بیشتری برخوردار میباشد. تامین محیط زندگی با کیفیت و مناسب کودک وظیفه طراح معمار بوده که بدون توجه به رشته های علوم انسانی مانند روانشناسی و برنامه ریزی محیطی امکان پذیر نمیباشد. همچنین پژوهشها حاکی از این است که محیط اطراف کودک نقش مهمی بر سلامت جسمانی و کیفیت رشد و شکوفایی و خلاقیت بازی دارد. در مطالعه حاضر اطلاعات با استفاده از روش تحقیق کیفی و با تکیه بر استدلال منطقی و منابع کتابخانه ای جمع آوری و تحلیل شده است. در این راستا با بررسی نظریات روانشناسان کودک و رشد، مانند پیاژه، ویگوتسکی و اریکسون به ویژگیهای رشد جسمانی، شناختی و اجتماعی پی برده و خصیصه های محیطی موثر بر کیفیت فضا در قالب شش مفهوم کلیدی بیان شده اند که عبارتند از: حس تعلق، آرامش و امنیت، توجه به حریم، توجه به رشد اجتماعی، توجه به رشد شناختی و توجه به رشد حرکتی. با توجه به این مفاهیم، راهبردهای خروجی میان رشته ای روانشناسی محیط و معماری، همچون خوانایی، قابلیت شخصی سازی، مکان بودن فضا و موارد مشابه به تفصیل ارایه شده است. در این پژوهش نشان داده شد که با رعایت اصول روانشناسی محیط در رابطه با خصوصیات جسمانی و روانی کودکان و خلق فضا با کیفیت بالا با توجه به این مفاهیم، می توان بستری مناسب جهت رشد کودکان را فراهم آورد.

کودک، کودک بی سرپرست، روانشناسی رشد، روانشناسی محیط