میلاد لشنی - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
منوچهر فروتن - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران

یکی از مفاهیم جدیدی که در بررسیهای روانشناسی محیط مکرر به چشم میخورد، محیط است. همچنین در قرن معاصر موضوع رابطه انسان و محیط و قابلیت ترجمه آن به زبان طراحی محیط و معماری، مورد توجه پژوهشگران این حوزه از دانش بوده است. در این راستا شناخت معنای محیط و ویژگی های محیط و چگونگی برقراری رابطه میان این دو عامل اهمیت دارد. این مقاله مروری تحلیلی بر دانش روانشناسی محیطی، و معنای محیط از دیدگاه های مختلف و رابطه ی دو سویه بین محیط و انسان و همچنین نظریه ها و مکاتب این حوزه داشته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که با توجه به پیشرفت های علم روانشناسی محیط و توسعه آن در رشته های مختلف و تفاسیر و معانی بسیاری از واژه محیط توسط شخص دانشمندان و حوزه مربوطه انجام گرفته است که می توان گفت تعریف دقیق واژه محیط به نوعی کار را دشوار کرده چرا که این واژه مختص یک رشته و حوزه نیست. مثلا در لغت نامه دهخدا محیط به معنای فراگیرنده، در برگیرنده و احاطه کننده آمده است و یا همچنین هلپاخ، گیبسون، کرک، سانفلد، راپاپورت، جان لنگ، کافکا و... با توجه به حیطه و تخصص خود تعاریفی متفاوت با ریشه هایی به هم پیوسته ارایه داده اند. دغدغه معماری و محیط معنا گرا، شناخت معانی و مفاهیم نهفته در محیط و اثر معماری است و اثر هنری ابزاری است برای رساندن پیام های معنوی و معنایی همان گونه که نیازهای انسان در سطوح مختلف از زندگی او و در شرایط گوناگون، متفاوت است. داده های فضایی، جنبه های اجتماعی، فرهنگی ،فیزیکی، معماری، نمادی، جغرافیایی، تاریخی، و زیستی از ابعاد مهم محیط محسوب می شوند.

معنا، محیط، روانشناسی محیط، دیدگاه مختلف