محمد کریمی - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی آزادشهر، ایران.
محمد میرزاعلی - دانشجوی دکتری و مدرس گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی گنبدکاووس، ایران.

محلات و بافتهای قدیمی شهرها بهعنوان بخشی از تاریخ گذشته آن شهرها بوده که طی زمان و تحت تاثیر جریانهای طبیعی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به تدریج دچار تغییر و فرسودگی گردیده و ضرورت بهسازی آنها در طول زمان احساس گردیده است. در بین داراییهای یک اجتماع، سرمایه اجتماعی و تعلق مکانی از اهمیت خاصی برخوردار است و میتواند محرک توسعه محله یا شهر باشد. زیرا این دو دارایی باعث میشود افراد، سایر سرمایه ها از جمله سرمایه های فکری و مالی خود را جهت ترقی محیط زندگی شان وارد عرصه کنند. از اینرو در این تحقیق سعی شده است میزان حس تعلق مکانی، سرمایه اجتماعی و مشارکت شهروندان در محالت قدیمی و فرسوده شهر جاجرم مورد سنجش قرار گیرد و نقش این متغیرها بر میزان مشارکت ساکنان در توسعه محلات خود مورد تحلیل قرار گیرد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده و از نظر متدلوژی توصیفی - تحلیلی است که از روشهای اسنادی و میدانی برای گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری شامل 1026 سرپرست خانوارهای محلات قدیمی شهر جاجرم بوده که با توجه به فرمول کوکران تعداد 150 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سرمایه اجتماعی و حس تعلق مکانی در محالت قدیمی و فرسوده شهر جاجرم کمی بالاتر از حد متوسط آماری بوده است. به طوری که، این دو متغیر تاثیر معناداری بر میزان مشارکت شهروندان در برنامه های بهسازی محالت فرسوده این شهر دارد.

حس مکان، مشارکت شهروندان، بهسازی بافت، بافت فرسوده، شهر جاجرم