محمد میرزایی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل
حسنیه نومسلمان - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

از دیرباز شاعران و نویسندگان، به قصه و حکایت برای بیان مضامین اخلاقی و مفاهیم عرفانی توجه ویژه و خاصی نشان داده اند. در این میان گاه مضامینی به دلیل ظرفیت بالای ساختاری و مفهومی، روایت های مشابه و گاه گوناگونی از آن ها ارایه شده است. حکایت هدهد و سلیمان از آن دسته از حکایت هایی است که در کتبی همچون قصص الانبیاء سندبادنامه، جوامع الحکایات و لوامع الروایات، کلیه و دمنه، بوستان سعدی ومثنوی معنوی به صورت های مختلف بیان گردیده است. این پزوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و رویکرد مقایسه ای به بررسی روایت های گوناگون از این حکایت و شناخت قدرت خلاقیت و داستان پردازی صاحبان اثار و عناصر داستانی چون شخصیت پردازی، صحنه پردازی، زاویه دید، گفتگو ودرون مایه را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که مولانا نسبت به شکل داستان ها و ساختار بیرونی ودرونی روایات خویش، نسبت به دیگران از آگاهی و اشراف کامل برخوردار بوده است و در مواجه با داستان، همچون قصه پردازی صاحب فن از تمام عناصر داستانی به بهترین وجه بهره برده و هنرمندانه با اثر رفتار کرده است.

روایت شناختی، عناصر داستان، حکایت عرفانی، هدهد و سلیمان