رضا اشرف زاده - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد
زهره طهرانی پور - مربی و دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی- ادبیات غنایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

یکی از رویکردها و نگرش هایی که هم اکنون مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، تحلیل روان شناختی قصه ها و حکایت ها است. در این روش به بررسی و تحلیل عناصر ساختاری داستان که در روان ناخودآگاهی جمعی حضور دارد می پردازند. نقد کهن الگویی با اسطوره شناختی از شاخه های نقد روان شناختی معاصر به شمار می آید و یکی از مهمترین رویکردهای نقد و بررسی آثار ادبی است. قصه ها و افسانه ها در ادبیات، جزومیراث فرهنگی هر ملتی است که ارزش های سنتی، فرهنگی و روان شناختی هر جامعه را رقم می زند. در این مقاله تقصه غنایی و عاشقانه ی رعنا و زیبا اثر میرزا برخوردار فراهی بر اساس نظریه ی روان پزشک سوییسی، کارل گوستاو یونگ و پیروانش مورد بررسی و تحلیل روان شناختی قرار گرفته است که برای هریک از قصه های موجود در ادبیات کلاسیک، روایی و داستانی پرکاربرد است و همه ی جوامع و نسل ها را در بر می گیرد. این قصه نیز از سه بخش دستگاه روان، سخن می گوید که نماینده ی محتویات ناخودآگاه است و کهن الگوهایی چون: خود، آنیما، آنیموس، سایه، نقاب و ... در آن برجستگی بیشتری دارند. این نمادها همزمان به ذهن خودآگاهی و ناخودآگاهی ما، یعنی هر سه جنبه ی نامبرده روان خطور می کند. از نظر یونگ این عناصر، نوعی تجربه ی همگانی است که از راه قرار گرفتن در ناخودآگاهی جمعی وارد سازمان روانی فرد می شود.

رعنا، زیبا، روان شناختی، خود، آنیما، آتیموس، سایه