حسین غفوری چرخابی - استادیار، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه اردکان، یزد
محمد قدرتی - دانشجوی کارشناسی ارشد،،فقه ومبانی حقوق اسلامی،دانشگاه اردکان،یزد

درجستارحاضر باروش تحلیلی - توصیفی به تبیین قاعده لاضرر از دید فقها پرداخته شده است وسپس این قاعده برحفظ کرامت انسانی در حقوق شهروندی تطبیق شده است ،نتایج بیانگرآن است که قاعده لاضرر ازمهمترین قواعدی است که می تواند ازکرامت ومنزلت اجتماعی افرادحمایت کند. حفظ کرامت انسانی، از مقاصد کلی شریعت به شمار میرود و فقه اسلامی در هیچ یک از قوانین خود،کرامت و احترام انسان را پایمال نمیکند ضرر معنوی درحقیقت زیانی است که دراثر هجمه به کرامت انسانی وشرف واعتبار و آبرو یا شخاص به بار می نشیند انسانها بیش از هر چیز به خود و شخصیت خویش ارج مینهند و خود را باور دارند و از دیگران نیز در روابطاجتماعی انتظار دارند که به شخصیت آنان احترام بگذارند. این خواسته ای خرد پسند و بسیار بجا میباشد؛ کرامت انسانی حالت اولیه و زوال ناپذیر هرفرد انسانی است که همواره ملازم وهمراه صاحب حق بوده وقابل انفکاک نمی باشداین کرامت حاکی ازعنایت وثمره خداوند به نوع انسان است وبه اصل انسان بودن باز می گرددوازنظرشهیدصدرهمانا ضرر همراه با جنبهای موضوعی از نقص است ، ازاین رو باید چهارچوب نقص مشخص شود، این چنین گفته اند که نقص یا در نفس و جان است و یا در مال و یا آبرو و از آبرو باید باتعبیری عام تر استفاده کنیم و آن کرامت و آبرو است و اما ارزش های مرتبط با انسان یا به شکل حقیقی به نفس انسان مرتبط استو یا به شکل اعتباری همانند ارزش و آبرو و کرامت و یا این که ارزشها از لحاظ مالی هست، بنابراین هر گونه کاستی در هر کدام ازاین موارد پیش بیاید بدون هیچ اشکالی ضرر محسوب می شود.

لاضرر،کرامت انسانی، تطبیق، حجاب،خسارت معنوی