الیاس موسوی خسروی - مربی، دانشگاه پیام نور گیلان، ایران

درجوامع بشری ادیان متعددی وجود دارد که پیروان هرکدام سنت های عملی خاصی را انجام می دهند و مدعی بر حق و مطلقبودن دین خود بوده و دین خود را تنها راه نجات و رستگاری می دانند. لذا سوال اساسی در حوزه روابط ادیان این است که حقیقتچیست آیا دینی وجود دارد که دین مطلق و تنها دین بر حق باشد یا چنین دینی وجود نداشته و تمام ادیان الهی در تمام موقعیت هابر حق بوده و هیچ تفاوتی از نظر حقانیت بین ادیان الهی وجود ندارد. یا بر فرض که یکی از ادیان الهی حق مطلق باشد آیا فقط پیروانهمان دین اهل نجات و فلاح و رستگاری بوده و امکان تجربه کمال را دارند یا برای پیروان تمام ادیان الهی امکان تجربه رستگاری وکمال وجود دارد. یا اینکه رمز پذیرش اعمال انسانهای متدین چیست آیا همینکه به یکی از ادیان الهی پایبند باشند اعمال آنها موردقبول واقع میگردد یا فقط پایبندی به یک دین خاص سبب پذیرش اعمال آنها از جانب خداوند می گردد به همین خاطر اندیشمندانزیادی جهت پاسخگویی به سوالاتی که مربوط به روابط بین ادیان می شود قلم فرسایی نموده و بینش های متفاوتی را ارایه نموده اند کهدر این مختصر به سه رویکرد اصلی در باب ارتباط ادیان و مساله راه های فلاح، کمال و رستگاری (انحصار گرایی، شمول گرایی، کثرتگرایی) خواهیم پرداخت.

تعدد ادیان، کثرت گرایی، انحصارگرایی، شمول گرایی