مطالعه مقایسه ای آیات شفاعت از منظر تفاسیر معتزلی و تفاسیرفریقین

همه مسلمانان شفاعت پیامبر (ص) را قبول داشته، ولی در مورد نحوه تاثیر آن اختلاف کرده اند. معتزله براین باور است که دایره شفاعت پیامبر (ص) تنها در ترفیع درجه اهل بهشت است و گناهکاران را مشمول شفاعت نمی دانند. در مقابل، شیعیان بر این باورند که شفاعت پیامبر (ص) به این معنی است که مانع ورود مستحقین عذاب به دوزخ می شود و آنها که وارد دوزخ شده و مبتلای به عذابند، در پرتو شفاعت پیامبر (ص) از آتش دوزخ خارج و وارد بهشت خواهند شد. معتزله برای اثبات مدعای خود مبنی بر این که شفاعت ترفیع درجه است، به دلایل عقلی و نقلی تمسک جسته است که البته، عمده دلایل آن ها استناد به آیات قرآن است. معتزله که به تاویل آیات و ترک ظواهر آیات متهم هستند، در مساله شفاعت نیز همین راه را پیموده اند. شیعیان نیز در تفاسیرخود به آن دلایل اشاره کرده و به آنها پاسخ هایی متناسب داده اند. در این میان اشاعره نیز هم رای با شیعه بوده و در تفاسیر خود به معتزله پاسخ هایی داده اند. در این مقاله، ضمن بررسی هر یک از این دو نوع اندیشه با توجه به آیات وروایات به اشکالات معتزله پاسخ داده می شود.

Keywords:

معتزله , تفاسیر معتزلی , شفاعت , شفاعت تفضلی , تفاسیر شیعه