حمید صمصام - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، ایران
منصور مره یی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان

مفاهیم حق و حقیت در دیوان حافظ شیرازی که از آثار وزین ادب فارسی و هنر شاعر پرآوازه ی غزل سرای عرفانی ایران، شمسالدین محمدحافظ (قرن هشتم) می باشد، به وضوح نمایان است. در دیوان از حق معانی گوناگون چون: خداوند، قیامت، پاداش، حقوق،اصل مسلم، باطن و... که بیان کننده ی دقیقه ای عرفانی و الهی است و نیز با استفاده از کلمه (حقیقت) پیرامون مباحث اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سخن به کمال مطرح شده است. شاعر با سرایش اشعار و ابیات با فحوای عرفانی، دینی، اجتماعی و ... در پی تنبه و آگاهی بخشی در همه ابعاد به فرد و جامعه می باشد. واژه ها و مفاهیم با ظاهر مثبت و درون مایه ای آموزنده علاوه بر تذکار، حیات بخش، ضروری و احیاگر هستند. هدف مقاله وانمود صرف مفاهیم نیست، بلکه تصریح، تحلیل، وسعت بخشی و ایراد نکات مندرج در آنهاست تا هرکس فراخور ادراک خویش جهت بهبود وضعیت معنوی و دنیای فعلی، آتی و مسیولیت های زندگی شخصی و ا جتماعی از آن حظ بگیرد.

حق، حافظ، خداوند، قیامت، تاکید