احمدرضا کیخای فرزانه - دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
منصور مره یی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

مفاهیم متضاد و واژه های مخالف در دیوان اقبال لاهوی که از آثار گرانقدر ادب فارسی و هنر شاعر شهیر، علامه محمد اقبال لاهوری، متولد (6521. ش.) می باشد، به وضوح نمایان است. در دیوان از معانی گوناگون بویژه ضدهم منظوم که بیان کننده ی دقیقه ای است، ییرامون مباحث متنوع ادبی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، تربیتی، فرهنگی و... سخن به کمال مطرح گردیده است. شاعر با سرایش اشعار، ابیات و داستان با فحوای مخالف در پی تنبه و آگاهی بخشی در همه زمینه ها به فرد و جامعه می باشد. مفاهیمی با ظاهر متضاد و درون مایه ای مثب. و آموزنده و علاوه بر جنبه ی تذکار، نجات بخش و ضروری و احیاگرند. هدف مقاله وانمود صرف ابیات با مضمون متضاد نیست، بلکه تصریح، تحلیل، وسعت بخشی و ایراد نکات مندرج در آنهاست تا هر فرد متناسب ادراک و تبحر خویش جهت بهبود وضعیت فعلی، آتی و مسیولیت زندگی فردی و اجتماعی از آن حظ بگیرد.

دیوان، اقبال لاهوری، متضاد، بلاغ، شاعر، مفهوم، نکته