مریم علیزاده
علی هرمزی

آب به عنوان منبع حیات برای انسان و سایر موجودات می باشد و بعضا این منبع زندگی، باعث نابودی و وارد شدن خسارات جبران ناپذیری گردیده است. شناخت رفتاری محل گذرآب (رودخانه) و انجام فعالیت های سازگار با طبیعت رودخانه و اقدامات مهندسی بجا، همواره دغدغه مهندسین درگیر در این رشته بوده است و همواره به ابزاری جهت شبیه سازی پدیده موردنظر در رودخانه نیازمند بوده اند. در صورت عدم وجود و بکارگیری چنین ابزاری، قضاوت های مهندسی غالبا باعث می شود که طرح با محافظه کاری بیشتر، خطای بیشتر و بعضا غیر فنی به اجرا در آید. تعیین حد بستر و حریم مجرای آبهای سطحی نیز با توجه به ضوابط و قوانین مرتبط و در حقیقت تفکیک مالکیت ها از مواردی است که می بایست از یک ابزار مناسب جهت شبیه سازی مجاری و تعیین حدود آبگیری و حریم استفاده کرد. عدم توجه به حد بستر و تصرف بستر رودخانه و ساخت و ساز در بستر این گونه مجاری، علاوه بر اینکه یک نوع تجاوز به انفال محسوب می گردد، در مواقع وقوع سیل خسارت جبران ناپذیری را بر اهالی و ساکنین مجاور این رودخانه ها وارد می آورد. مطالعات تعیین حریم و حد بستر رودخانه ها از برنامه هایی است که در چند سال اخیر بطور جدی از طرف وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفته تا با مشخص شدن حریم قانونی رودخانه های کشور، حریم مجاز برای فعالیت های عمرانی اهالی ساکن در حاشیه رودخانه ها تعیین گردد. تعیین حریم و بستر رودخانه ها معمولا با انجام محاسبات هیدرولیک رودخانه و از طریق مدلهای ریاضی شناخته شده انجام می گیرد. هدف از این پژوهش، ارزیابی نرم افزارهای mike21 و river cad، به منظور پهنه بندی سیلاب رودخانه مورزرد در استان کهگیلویه و بویر احمد می باشد، که در نهایت به تهیه نقشه، جهت تعیین حد بستر انجامید.

حد بستر، رودخانه مورزرد، mike 21،river cad