مجتبی فاضلی - استادیار دانشگاه صنعت آب و برق
جواد روستایی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران (گرایش رودخانه)، دانشگاه صنعت آب و
سیدهاشم حسینی راد - مدیر عامل آب و فاضلاب استان زنجان
علیرضا جمعگی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران (گرایش سازه های هیدرولیکی)، دانشگاه

ورود هوا به داخل لوله های انتقال آب موجب ایجاد جریان های دو فاز آب و هوا می گردد که از جمله پدیده های پیچیده در مجاری تحت فشار انتقال آب می باشد. طی این فرآیند اندرکنش شدیدی بین آب و هوا در طی مسیر انتقال آب رخ داده و موجب وارد آمدن آسیبهایی به لوله در طی مسیر می گردد. ازجمله شرایط ناپایدار در این مجاری میتوان به پرش هیدرولیکی در مقاطع تبدیل رژیم جریان، جریان لخته ای و لخته ای شدید اشاره کرد. عمده ترین علل بروز جریان دوفاز ورود هوا از شیرهای هوا در نقاط مرتفع مسیر یا توسط پمپ میباشد. همچنین در خطوط لوله با شیب عمومی معکوس نیز امکان بروز جریان نیمه پر در برخی از مقاطع مسیر وجود داشته و انواع عوارض ناشی از آن میتواند باعث آسیبهای جدی گردد.خط لوله انتقال آب 18 حلقه چاههای شرقی زنجان در ابتدا از دوشاخه مجزا تشکیل میشودکه آب چاههای شرقی زنجان را به مخزن امیرکبیر ( و در شروع بهره برداری به مخزن زیباشهر) تخلیه مینماید.این خط لوله جمعا به طول حدود 20 کیلومتر دارای شیب معکوس نزدیک به دو درهزار از شرق به طرف زنجان و تا نقطه انشعاب مربوط به مخزن زیبا شهر بوده و درادامه با شیب حدود سه درصد به مخزن امیرکبیر متصل میگردد. این خط در ابتدای دوره بهره برداری به علت میزان آب تولیدی کم و آماده نبودن مخزن امیرکبیر در مقاطع مختلف با عارضه جریانهای دوفاز روبرو بوده و دچار آسیب های حدی شده است. در این مقاله با بررسی رژیم جریان درمقاطع مختلف خط و تطابق نقاط آسیب دیده به بررسی شرایط پرداخته شده و راهکاری چند درجهت کاهش اتفاقات احتمالی در آینده ارائه گردیده است.

جریان لخته ای، خطوط انتقال آب، پرش هیدرولیکی، رژیم ناپایدار، 18 حلقه چاههای شرقی زنجان